Kadın doğum polikliniğine başvuran kadınlarda en sık başvuru şikayeti adet düzensizliğidir. . Bir kadının her ay düzenli adet olabilmesi için beyin, yumurtalık ve rahimin uyum içinde çalışması gerekir. Bu uyumu bozacak en ufak bir problem adetlerde düzensizliğe neden olur.
Nasıl Regl Olunur?
Ergenlikle beraber beyin, yumurtalık ve rahim arasında aşağıdaki olaylar sırasıyla gerçekleşir ve genç kız regl olmaya başlar.
- Beyinden hipotalamustan GnRH salgısı artar.
- GnRH beyindeki hipofizden FSH, LH salgılanmasını sağlar.
- FSH yumurtalıkları harekete geçirir. FSH ın etkisiyle yumurtalıktaki foliküllerden östrojen (E2, estrodiol) üretilmeye başlar.
- Her ay 1 yumurta büyür ve buna dominant folikül denir.
- Dominant folikülden üretilen estrodiolün etkisi ile rahim duvarı yani endometriyum kalınlaşır
- Östrojen belli bir seviyeye ulaştığında beyinden LH salınımını tetikler.
- LH ın etkisiyle dominant folikül çatlar.
- Çatlayan yumurta korpus luteuma dönüşür ve progesteron salgılar.
- Eğer gebelik olmazsa korpus luteum 14 gün sonra yok olur.
- Korpus luteum yok olduğu için östrojen progesteron azalmaya başlar
- Progesteron çekilmesine bağlı olarak da adet olunur. Tıbbi olarak buna menstrüasyon denir.
Düzenli Adet Nasıl Olur?
Normalde herhangi jinekolojik problemi olmayan bir kadın 21-35 günde bir adet olur. Adetin 1. gününden diğer adetin 1. gününe kadar olan süre 21 günden kısa veya 35 günden uzun olmamalıdır.
Bir kadın saat gibi her ay aynı tarihte regl olamaz. Adetin 1 hafta erken veya geç gelmesi normal kabul edilir. 10 günlük adet gecikmesi nadir oluyorsa normaldir ama her ay tekrarlıyorsa normal kabul edilmez.
Regl kanaması ortalama 3-7 gün sürer. Bu sürenin uzun veya kısa olması, kanamanın az veya çok yoğun olması da önemlidir (1,2).
Bir kadının veya genç kızın yılda 1-2 defa adet düzeni bozulabilir. Çünkü stres, mevsim değişikliği, kilo alıp verme gibi faktörler adet düzensizliğine neden olabilir. İlk adet düzensizliğinde hemen panik olmaya gerek yoktur. Ama yılda 2 defadan fazla adet düzeni bozuluyorsa nedeni araştırılmalıdır.
Düzensiz Adet Görmek Nedir?
Her iki regl arası süre 21 günden kısa veya 35 günden uzunsa bunu düzensiz adet görmek olarak tanımlıyoruz. Düzensiz adet gören bir kadının öncelikle gebe olup olmadığını öğrenmesi gerekir. Eğer hamilelik yoksa diğer adet düzensizliği nedenlerinin araştırılması gerekir.
Adet Düzensizliği Belirtileri Nedir?
Adet düzensizliği genel bir tanımlamadır. Tıbbi olarak adet düzensizliği tanımlaması şu şekildedir.
- Polimenore: 21 günden kısa aralıklarla adet olma
- Oligomenore: 35 günden daha uzun aralıklarla regl olma
- Hipermenore: Regl kanaması miktarının artması
- Hipomenore: Adet kanaması miktarının azalması
- Metroraji: Regl dışı kanama veya kahverengi lekelenme olması
- Menoraji: Adet miktarının ve süresinin uzaması
Adet Düzensizliği Nedenleri
Adet düzensizliği nedenleri kadının yaşına göre değişir. Adet gecikmesi, sık sık adet olma veya reglin uzun sürmesi, çok olması gibi durumların hepsine birden adet düzensizliği deniyor. Bu nedenle “Adet düzensizliği neden olur?” sorusunun tek bir cevabı yoktur. Adet düzensizliği sebepleri 3 grupta incelenebilir.
Adet Gecikmesi Neden Olur?
Cinsel olarak aktif bir bayanda ise en sık adet düzensizliği nedeni gebeliktir. O yüzden adet gecikmesi veya regl dışı kanaması olan bir bayanda mutlaka kanda gebelik testi (BHCG) yapılarak gebelik olmadığından emin olmak gerekir. Gebelik dışında aşağıdaki durumlar adet gecikmesine neden olur.
- Polikistik over sendromu (PKOS)
- Yumurtalık kisti
- Rahim duvarında kalınlaşma
- Tiroid hormonunda bozukluk
- Hormonlu spiral
- Stres
- Mevsim değişikliği
- Aşırı spor yapma
- Kilo alma, kilo verme
Adet Gecikmesi En Fazla Kaç Gün Normaldir?
Adetlerin 1 hafta erken veya 1 hafta geç olması normaldir. Yani adet gecikmesi en fazla 7 gün olursa normal kabul edilir. Bunun dışında olan adet gecikmeleri normal değildir. Adet gecikmesinin de en sık nedeni gebeliktir. Bu nedenle adet gecikmesi olan bir kadının öncelikle gebelik testi yaptırması gerekir.
Bekar Kızda Adet Gecikmesi
Yeni ergenliğe girmiş olan bekar bir genç kızda hormonal düzen tam oturmadığı için adet düzensizliği görülebilir.
O yüzden ilk defa adet görmeye başlayan bir genç kızda ilk 2 yıl adet düzensizliği olması normaldir (3). Ama 2 yıldan sonra regl düzensizliği hala devam ediyorsa nedenine yönelik araştırma yapmaya başlamak gerekir. Ya da kansızlığa neden olacak kadar aşırı kanama varsa da 2 yıl beklemeden müdahale etmek gerekir.
Sık Regl Görme Nedenleri
Sık adet görme 21 günden daha kısa aralıklarla adet görme olarak tanımlanır. Ayda 2 defa adet görme olarak da tanımlanan bu durumun anormal kabul edilmesi için reglin 1. gününden diğer reglin 1. gününe kadar olan sürenin 21 günden kısa olması gerekir.
Sık adet görme nedenleri şunlardır:
- Menopoz öncesi dönem
- Miyom
- Polip
- Yumurtalık kisti
- Bakırlı spiral
- Hormonal bozukluklar
1 Ayda 2 Kere Regl Görmek Normal mi?
“1 ayda 2 kere adet görmek” diğer bir söylemle “15 günde adet görmek” bazı durumlarda normal kabul edilir. Örneğin bir ayın başında ve sonunda adet görmek normaldir. Çünkü bu durumda her iki adetin birinci günleri arasındaki süre 21 günden daha kısa değil. Ancak bu süre 21 günden kısayda yani 15 gün ise bu durum normal kabul edilmez, doktora başvurmak gerekir.
Fazla Adet Görme Nedenleri
Normalde adet maksimum 7-8 gün sürer. Adetin 7 günden uzun sürmesi ve fazla gelmesi kadından kansızlığa neden olur ve hayat kalitesini bozar. Adet kanı parça şeklinde ve pıhtılı gelir. Bazı kadınlara ped yetmeyebilir ve çocuk bezi kullanmak zorunda kalabilir. Yoğun adet görme nedenleri şu şekilde sıralanabilir.
- Bakırlı spiral
- Miyom
- Polip
- Adenomiyozis
- Rahim duvarında kalınlaşma
Adet Uzun Sürerse Ne Olur?
Adet uzun sürerse çok kan kaybına bağlı kansızlık (anemi) görülür. Hatta bazı hastalarda kan transfüzyonu ihtiyacı bile olabilir. Ayrıca kansızlığa bağlı hastanın hayat kalitesi bozulur. Bu nedenle uzun süren regl kanaması şikayeti olan kadınların vakit kaybetmeden doktora başvurmasında fayda vardır.
40 Yaşından Sonra Adet Düzensizliği Normal Mi?
Yaşla beraber kadınlarda hormonal bozukluk başladığı için ve yumurtalık rezervi azaldığı için adet düzensizliği görülebilir. Menopoz öncesi adetler sık sık olmaya başlar, kanama miktarı azalır. Daha sonra adet gecikmeleri başlar ve en sonunda adet kesilir ve kadın menopoza girer. Bu süreç normaldir.
Ancak rahim kanserinin belirtisi de adet düzensizliğidir. Bu nedenle 40 yaşından sonra adet düzensizliğine normal demeden önce rahim kanserini ve rahim duvarı kalınlaşmasını ekarte etmek için rahimden parça almak gerekir.
Spiral Adet Düzensizliği Yapar mı?
Spirallerin hepsi adet düzensizliği yapar. Bakırlı spiraller regl kanamasının miktarını ve süresini uzatarak adet düzensizliğine sebep olur. Hormonlu spiraller (Mirena) ise adet miktarını ve süresini azaltır. Ancak Mirenaya bağlı olan adet düzensizliğinin vücuda bir zararı yoktur. Ancak bakırlı spiraller çok kanama yaptığı için kansızlığa neden olur ve hastanın hayat kalitesini bozar.
Spirali olan bir kadında regl düzensizliği olursa bunu spirale bağlamadan önce ayrıntılı muayene ile diğer adet düzensizliği nedenleri ekarte edilmelidir.
Adet Düzensizliği İçin Ne Yapılmalı?
Adet düzensizliği stres, mevsimsel geçişler nedeniyle yılda 1-2 defa olabilir. Ama bir kadın daha fazla regl düzensizliği yaşıyorsa mutlaka muayene olmalıdır. Kadının evli veya bekar olması fark etmez. Bekarlar da jinekolojik muayene olabilir.
Muayene sonucuna göre regl düzensizliğine sebep olan nedenler ortaya konmalı ve ona göre adet düzensizliği tedavisi planlanmalıdır.
Adet Düzensizliği İçin Hangi Doktora Gidilmeli?
Adet düzensizliği için kadın hastalıkları ve doğum uzmanına gitmek gerekir. Çünkü kadın hastalıkları ve doğum eğitiminin bir parçası da adet düzensizlikleridir. Kadın doğum uzmanı hastayı muayene ettikten sonra ihtiyaç duyarsa diğer branşlara (endokrin, dahiliye, genel cerrahi vs) yönlendirecektir.
Adet Düzensizliğinde Muayene Nasıl Yapılır?
Regl düzensizliği için bir hasta geldiğinde ilk olarak ayrıntılı öykü alınır. “Adet düzeni nasıl oluyor? Kaç gün sürüyor? Adet dışı kanaması oluyor mu? Adet düzensizliği ne zamandan beri var? Son zamanlarda kilo alıp verme oldu mu? Stresli bir dönemden mi geçiyor?” gibi sorular hastaya sorulur. Sadece doğru öykü alarak bile adet düzensizliğinin nedeni ortaya konabilir.
Ardından hastanın jinekolojik muayene ve ultrason muayenesi yapılır. Bu incelemelerin ardından Ankara’da adet düzensizliği nedenini ortaya koymak için bazı vakalarda biz hormonlara bakmaktayız. Hormonlara reglin 2. veya 3. günü bakılması gerekir. Gerekli olgularda da smear ve/veya rahimden parça alınması gerekebilir.
Adetim Gecikti Hamile Miyim?
Adet gecikmesi olan bir kadının ilk aklına gelen sorular; “Adetim gecikti hamile miyim? Adetim gecikti ne yapmalıyım? Adetim gecikti söktürmek için ne yapmalıyım? Adetim gecikti ne yaparsam adet olurum? Adeti en hızlı ne söker?” gibi sorulardır.
Adet gecikmesinin üreme çağındaki bir kadında en sık nedeni hamileliktir. O yüzden adet gecikmesi olan bir bayan öncelikle kanda gebelik testi yaptırmalıdır. Eğer gebelik yoksa o zaman adet olmak için adet söktürücü ilaç kullanabilir.
Adet Söktürücü İlaçlar
Adet olmak için verilen adet söktürücü ilaçların hepsinin içinde progesteron ve türevi etken maddeler bulunur. Progesteron içeren adet söktürücü haplar ile kadın hemen adet olur. Adet söktürücü hapların etkili olabilmesi için rahim duvarı kalınlığının 6 mm in üzerinde olması gerekir. Yani vücutta östrojen olması gerekir. Eğer rahim duvarı inceyse adet söktürücü haplar işe yaramaz.
Örneğin menopozdaki bir kadın adet söktürücü hapla regl olamaz. Çünkü vücut östrojeni azdır ve rahim duvarı incedir. Bu nedenle menopozdaki hastalara regl olmak için östrojen ve progesteron içeren ilaçlar verilir.
Piyasada bir çok çeşit adet söktürücü ilaç isimleri ve fiyatları bulunmaktadır. Size en uygun adet söktürücü ilaç isimlerini doktorunuz size önerecektir. “Adet söktürücü hap kaç günde söktürür” sorusunun cevabı hastadan hastaya değişir. Bazı hastalarda adet söktürücü hap 3 günde söktürürken, bazı hastalarda adet söktürücü hap 7 günde söktürür.
Eğer adeti geciken bir bayan farkında olmadan hamile kaldıysa ve bunu bilmeden adet söktürücü ilaç kullanırsa regl olamaz. Yani adet söktürücü ilaçlar düşüğe neden olmaz. Tam tersi adet söktürücü ilaçların içinde bulunan progesteron ve türevleri düşüğü engeller ve düşük riski olan hastalara tedavi amaçlı verilir. O yüzden adet söktürücü ilaç gebeliği sonlandırmaz.
Adet söktürücü hap kullanan hamile bir bayanda hafif kanama olabilir ve hasta yanlışlıkla bunu adet zannedebilir. Regl gördüğünü zanneden kadında farkında olmadan gebelik devam eder. O yüzden adet gecikmesi olan bir bayanın öncelikle kanda gebelik testi yaptırarak hamile olmadığından emin olması gerekir. Halk arasında “üstüne görme” denilen durum budur.
Hemen adet olmak için yapılması gerekenleri buraya tıklayarak öğrenebilirsiniz.
Adet Düzensizliği Tedavisi Nedir?
Adet düzensizliği tedavisi adet düzensizliğine yol açan nedene göre değişir. Örneğin spirale bağlı adet düzensizliği varsa öncelikle spiralin çıkarılıp hastanın takip edilmesi gerekir.
Hasta aşırı kiloluysa ya da strese bağlı adet gecikmesi/ adet düzensizliği söz konusu ise öncelikle hastanın bu problemlerden kurtulması sağlanmalıdır.
Eğer adet gecikmesi/ adet düzensizliğinin nedeni yumurtalık kisti, polikistik over sendromu, hormonal bozukluk gibi nedenler ise ilaçla regl düzene sokulabilir. Ama ilaç vermeden önce mutlaka hastanın hamile olmadığından emin olmak gerekir. Eğer gebelik yoksa adet söktürücü ilaç veya adet düzenleyici ilaç ile adet düzensizliği tedavi edilebilir.
Adet düzensizliğinin nedeni polip, miyom veya rahim duvarında kalınlaşma gibi ameliyat gerektiren nedenler ise adet düzensizliğini ameliyatla tedavi etmek gerekir.
Sonuç olarak Ankara adet düzensizliği tedavisinde kliniğimizde biz öncelikle ilaç tedavisini tercih etmekteyiz. Eğer hastanın regl düzensizliği ilaç tedavisine yanıt vermiyorsa veya rahimde polip, miyom gibi sadece cerrahi ile tedavi edilebilecek rahatsızlıklar mevcutsa bu hastalarda mecburen cerrahi tedavi uygulamaktayız.
Cerrahi tedavi seçenekleri arasında; yumurtalık kistinin alınması, miyom alınması (myomektomi), rahimden polip alınması, rahim duvarının ablasyonu veya rahim alınması sayılabilir.
Adet Düzensizliği Bitkisel Çözüm ile Tedavi Edilebilir mi?
Adet düzensizliği bitkisel çözüm ile tedavi edilebilir mi sorusunun cevabı bana göre “Hayır” dır. Adet düzensizliğinin bitkisel tedavisinde testere dişi aslanpençesi, soğan kürü, civan perçemi, reyhan-kekik karışımı vb gibi bitkisel çözümler hastalarım tarafından bana sıkça sorulmaktadır.
Bazı çalışmalarda adet düzensizliğinin bitkisel çözümlerle tedavi edilebileceğine dair sonuçlar vardır (5-7). Tabi ki ilaçlar da bitkilerden üretilmekte ama her ilacın içindeki etken madde ve miktarı bilinmektedir. Bitkisel tedavilerde ise bitkinin içindeki etken maddenin miktarı bilinmemektedir. Yan etkilere yol açabilecek yüksek dozlar yanlışlıkla alınabilir.
Adet düzensizliğinde bitkisel çözümler hiçbir teknik kontrol ve onaydan geçmemiştir. Bu tedavilerle ilgili yapılmış kontrollü randomize çalışmalar yoktur. Adet düzensizliğinin bitkisel çözümü ile ilgili elimizde bilimsel kanıtlar henüz yoktur.
Ayrıca adet düzensizliği yaşayan bir hasta farkında olmadan gebe kalmış olabilir ve bu bitkisel tedaviler bebeğe zarar verebilir. Çünkü gebelikte bazı bitkilerin ve çaylarının içilmesi zararlıdır.
Ben hastalarıma “bitkisel tedavileri kesinlikle kullanamazsın” demiyorum, öncelikle gebelik testi yaptırmasını, eğer gebelik yoksa bitkisel tedavileri kontrollü bir şekilde abartmadan alabileceğini, ama şikayetleri geçmezse beni tekrar araması gerektiğini belirtiyorum.
Adet Düzensizliği Zararları
Adet düzensizliği masum bir olaymış gibi görünse de vücuda bir çok zararı vardır.
- Adet düzensizliği rahim kanserine neden olabilir veya rahim kanserinin ilk belirtisi adet düzensizliği olabilir.
- Adetlerde gecikme rahim duvarında kalınlaşmaya neden olabilir. Bu da ileride rahim kanserine dönüşebilir
- PKOS belirtileri arasında akne (sivilcelenme), tüylenme, adet gecikmesi vardır. Bu hastalık tedavi edilmezse ileride rahim kanseri riski artar. Akne ve tüylenme kozmetolojik sorunlara yol açıp genç kızın psikolojisini olumsuz etkileyebilir.
- Kilo alma
- Yoğun regl kanamalarına bağlı olarak kansızlık gelişebilir.
- Hayat kalitesinde bozulma
- Cinsel hayatta bozulma
- Kısırlık
Adet Düzensizliği Olanlar Hamile Kalabilir mi?
Bir kadının her ay düzenli adet olması yumurtalıkların düzgün çalıştığının bir göstergesidir. Bu nedenle düzenli adet gören bir kadının hormonal bir problemi olmadığı düşünülür.
Adet düzensizliği ise kadında hormonal veya anatomik bir problem olduğunu gösterir. Örneğin adet gecikmesinin en sık nedenlerinden biri olan polikistik over sendromunda her ay yumurtlama olmaz. Bu nedenle de PKOS lu bir kadının hamile kalması zorlaşır ama bu kesinlikle hamile kalamayacağı anlamına gelmez.
Yoğun adet kanamaları olan bir kadında miyom, polip veya adenomiyozis olabilir. Bu problemler hem gebe kalmayı zorlaştırabilir, hem de gebe kalınsa bile bebekte düşük, erken doğum gibi riskleri artırır.
Bu nedenle adet düzensizliği yaşayan bir kadın hamile kalmadan önce muayene olmalı, adet düzensizliğinin nedeni ortaya konmalı ve hamile kalmadan önce tedavi edilmelidir.
Ankara’nın Çankaya İlçesi Çukurambar semtindeki muayenehanede adet düzensizliği tedavisi Kadın Doğum Uzmanı Jinekolog Doktor Prof. Dr. Deniz Ulaş tarafından yapılmaktadır. Jinekolog muayene fiyatları ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Kaynakça
- Treloar AE, Boynton RE, Behn BG, Brown BW. Variation of the human menstrual cycle through reproductive life. Int J Fertil 1967; 12:77.
- Sherman BM, Korenman SG. Hormonal characteristics of the human menstrual cycle throughout reproductive life. J Clin Invest 1975; 55:699.
- https://www.acog.org/patient-resources/faqs/especially-for-teens/your-first-period
- https://www.acog.org/patient-resources/faqs/gynecologic-problems/abnormal-uterine-bleeding
- Ushiroyama T., Ikeda A., Sakai M., et al. Effects of unkei-to, an herbal medicine, on endocrine function and ovulation in women with high basal levels of luteinizing hormone secretion. Obstetrics, Gynaecology and Reproductive Medicine. 2001;46(5):451–456.
- Bashtian M. H., Emami S. A., Mousavifar N., Esmaily H. A., Mahmoudi M., Poor A. H. M. Evaluation of fenugreek (Trigonella foenum-graceum L.), effects seeds extract on insulin resistance in women with polycystic ovarian syndrome. Iranian Journal of Pharmaceutical Research. 2013;12(2):475–481. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]
- Bergmann J., Luft B., Boehmann S., Runnebaum B., Gerhard I. Phyto-Hypophyson® L for female infertility. Randomized, placebo-controlled, clinical double-blind study. Forschende Komplementärmedizin und klassische Naturheilkunde. 2000;7(4):190–199.