1 yıl düzenli ilişkiye ve korunmamaya rağmen gebe kalamayan çiftlerde ilk basamakta istenen testlerden biri de ilaçlı rahim filmidir (1). İlaçlı rahim filmine histerosalpingografi (HSG) de denir.
“İlaçlı rahim filmi nedir? Kimlere çekilir? Rahim filmi nasıl çekilir?” gibi HSG ile ilgili merak ettiğiniz soruların cevabını bu yazımızda bulabilirsiniz.
İlaçlı Rahim Filmi (HSG) Nedir?
İlaçlı rahim filmi rahim boşluğu ve tüplerin durumunu değerlendirmek için rahim ağzından kontrast madde verilerek çekilen ilaçlı röntgen filmidir (2). Bazı jinekolojik hastalıkların teşhisi için ilaçlı rahim filmine, tıbbi adıyla HSG’e (histerosalpingografi) ihtiyaç duyulur.
İlaçlı Rahim Filmi Kimlere Çekilir?
- Kısırlık (infertilite)
- Tekrarlayan gebelik kaybı öyküsü
- Dış gebelik öyküsü
- Rahim içinde yapışıklıktan şüphelenilmesi
- Tüp bebek tedavisi öncesi
- Aşılama tedavisi öncesi
- Ultrasonda rahimde perde, bikornu uterus gibi konjenital anomaliden şüphelenilmesi durumlarında HSG çekilir.
1 yıllık korunmasız ve düzenli ilişkiye rağmen gebelik olmazsa hem kadın hem de erkek araştırılmaya başlanır. Kadında ilk araştırılan yerlerden biri de tüplerdir.
Kadında tüplerin açık olup olmadığı ultrasonda görünmez, ancak ilaçlı rahim filmi yani HSG ile tüplerin açık olup olmadığı anlaşılır.
Yumurta ile spermin karşılaşabilmesi için tüplerin sağlam olması gerekir. Çünkü sperm ile yumurta tüplerde karşılaşır ve döllenme tüplerde gerçekleşir.
Eğer tüpün bir bölgesinde tıkanıklık varsa vajenden yukarı doğru çıkan sperm, tıkanıklığı aşıp yumurtayı dölleyemeyecektir. Dolayısıyla gebelik oluşamayacaktır. Veya tıkanıklık spermin geçişine izin verip oluşan embriyonun geçişine izin vermeyeceği için dış gebelik ortaya çıkacaktır.
HSG ile Neler Görülür?
İlaçlı rahim filmi (HSG) tüplerde tıkanıklık olup olmadığını, rahim boşluğunda polip, submukoz miyom gibi yer kaplayan lezyon veya yapışıklık olup olmadığını gösteren en iyi yöntemlerden biridir. Ayrıca HSG uterin septum (rahimde perde), bikornu uterus gibi konjenital anomalilerin de teşhisinde kullanılan bir yöntemdir.
İlaçlı Rahim Filmi (HSG) Nasıl Çekilir?
İlaçlı rahim filmi randevu alınarak çekilmektedir. Hasta adet olduğu gün doktorunu arar ve adet bitimine göre hastaya randevu verilir.
Randevu verilen gün hasta, daha önce yazılmış olan antibiyotik ve ağrı kesici ile beraber ilaçlı rahim filmi çekilen hastaneye veya merkeze gelir. İşlemden 30 dk önce ağrı kesici ve antibiyotiğini alır.
Jinekolojik muayeneye benzer şekilde hasta jinekolojik masaya yatar. Normal muayene olurken kullanılan spekulum ile rahim ağzı görülür. İnce bir kateter yardımı ile rahim ağzından geçilerek rahim boşluğuna ulaşılır.
İlaçlı rahim filminde kullanılan ilaç kontrast maddedir. Bu kontrast madde yavaş yavaş rahim içine verilir. Eş zamanlı skopi cihazı ile doktor rahimin kontrast madde ile doluşunu ve tüplerden geçişini görür. Tüplerin açık olduğundan emin olduktan sonra ilaçlı rahim filmi çekimine son verilir.
İlaçlı Rahim Filmi Ne Kadar Sürer?
İlaçlı rahim filmi yaklaşık 5 dk süren bir işlemdir. HSG sonrası hasta hemen normal hayatına dönebilir. Ancak anestezili rahim filmi çekildiyse anestezinin etkisinin geçmesi için yaklaşık yarım saat hastanın dinlenmesi gerekebilir.
HSG Ne Zaman Çekilir?
İlaçlı rahim filmi adet bitimi yani adetin 8-10. günleri arasında çekilir. Bu günlerde çekilmesinin esas nedeni HSG çekilecek kadının hamile olmadığından emin olmaktır. Çünkü ilaçlı rahim filminde verilen ilaç kontrast maddedir ve eğer gebelik varsa direk bebeğe zararlıdır. Bu nedenle yumurtlama gününden önce ilaçlı rahim filminin (HSG) çekilmesi gerekir.
HSG İşlemi Ağrılı Mıdır?
İlaçlı rahim filmi çekilirken rahim ağzını tutmak için kullanılan tek dişli adet sancısı gibi bir sancıya neden olabilir. Ayrıca kullanılan kateter geniş ise kateter rahim ağzından geçerken HSG çekimi ağrıya neden olabilir. Son olarak verilen kontrast madde incecik tüplerden geçerken, tüplerde basınç yaptığı için kasıklarda ağrıya neden olabilmektedir.
Bu nedenle ilaçlı rahim filmi artık anestezili çekilmektedir. Anestezili rahim filmine ağrısız ilaçlı rahim filmi denir. Anestezili rahim filmi normal rahim filmi gibi çekilir.
Ancak HSG çekmeden önce damar yolundan verilen anestezik bir ilaç ile hasta uyutulur. Bu anestezi yöntemine sedasyon da denir. Hasta saniyeler içinde uyur ve rahim filmi çekildikten sonra hemen uyanır.
Anestezili rahim filmi sayesinde hasta işlem sırasında kesinlikle ağrı, acı hissetmez. Rahim filmi sonrası ağrısı olursa ki çoğunlukla pek olmaz, ağızdan ağrı kesici kullanabilir. Anestezili ağrısız rahim filmi çekilecekse çekimden önceki 4 saat boyunca hastanın aç ve susuz olması gerekmektedir.
Eğer anestezili rahim filmi çekilmeyecekse HSG den yarım saat önce hastanın ağızdan ağrı kesici alması film çekimi sırasında daha az ağrı hissetmesini sağlar. Bu şekilde daha az ağrı ile HSG çekimi sağlanabilir.
İlaçlı Rahim Filmi Sonrası Kanama Olması Normal midir?
İlaçlı rahim filmi çekilirken alet ile rahim ağzı tutulduğu için ve rahim içine kateter yerleştirildiği için lekelenme tarzında kanama olması normaldir. Eğer kanama yoğunlaşırsa doktorunuzu aramanız gerekir.
İlaçlı Rahim Filmi Sonrası Cinsel İlişkinin Zararı Var mıdır?
İlaçlı rahim filmi sonrası cinsel ilişki olabilir. Ancak çiftin mutlaka HSG çekilen ay korunması gerekir. Daha önce de belirttiğim gibi, ilaçlı rahim filminde kullanılan kontrast madde fetuse zararlıdır. Eğer istenmeden gebelik oluşursa gebeliğin sonlandırılmasıgerekebilir.
İlaçlı Rahim Filmi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
HSG cerrahi olmasa da invazif bir işlem olduğu için rahim filmi sonrası enfeksiyon gelişmemesi için hastanın bazı noktalara dikkat etmesi gerekir.
- Doktorunuzun verdiği antibiyotiği düzenli olarak kullanın.
- Ağrınız olursa yazılan ağrı kesiciyi kullanabilirsiniz.
- Rahim filmi sonrası 2 hafta ilişki olmasın.
- 2 hafta havuz, hamam, sauna gibi ortak kullanım alanlarından uzak durun.
- HSG çekilen ay kesinlikle gebe kalmayın, korunun.
İlaçlı Rahim Filminde Tüpler Kapalı ise Ne Yapmak Gerek?
HSG sonrası iki tüpün de kapalı olduğu görüldüyse tüp bebek tedavisi yapılmalıdır. Eğer tek tüp tıkalıysa ve hastanın yaşı genç, sperm değerleri iyiyse aşılama denenebilir. Çünkü aşılama için tek tüpün açık olması yeterlidir.
Ameliyatla tüp açma da tüpleri kapalı olan hastaya önerilebilir. Ancak ameliyatla tüp açmanın başarı şansı %5-10 civarındadır ve aynı tüpte dış gebelik olma riski artar.
Bu nedenle biz tüpleri kapalı hastalara ya tüp bebek ya da aşılama öneriyoruz. Ameliyatla tüp açma işlemini önermiyoruz.
İlaçlı Rahim Filmi Ankara da Nerede Çekilir?
İlaçlı rahim filmi görüntüleme merkezi ruhsatı olan her yerde çekilebilir. Ankara’da ilaçlı rahim filmi çeken birçok merkez vardır.
Ankara’da ilaçlı rahim filmi çeken çoğu yerde skopi cihazı bulunur. Skopi cihazının direk grafiden farkı şudur; skopide jinekolog ilacı verirken ilacın rahimden ve tüplerden geçişini ekrandan eş zamanlı görür.
Direk grafide ise jinekolog ilacın geçişini görmeden körlemesine çekim yapılır. Jinekolog doktor film çekildikten sonra rahim ve tüpleri görür. Skopili çekim jinekolog doktor için her zaman bir avantajdır. İlaçlı rahim filmi çekilirken ilaç dozunun yeterli olup olmadığını, HSG çekiminin düzgün olup olmadığını aynı anda görmüş olur.
Devlet hastanelerinde yoğunluk nedeniyle HSG çoğunlukla anestezisiz çekilmektedir. Anestezili ilaçlı rahim filmi daha çok özel hastanelerde ve özel merkezlerde çekilmektedir.
İlaçlı Rahim Filminden Sonra Hamilelik Şansı Artar mı?
İlaçlı rahim filminden sonra hamile kalanlarda, hastanın ne zaman hamile kaldığı çok önemlidir. Eğer HSG’nin çekildiği ay gebe kalındıysa ilaçlı rahim filmi çekilirken kullanılan kontrast madde fetuse zararlı olduğu için gebeliğin sonlandırılması gerekebilir. İlaçlı rahim filminin çekildiği ay hastanın mutlaka korunması gerekir.
Bunun yanında ilaçlı rahim filminden sonra hamile kalma şansı artar (3). Eğer tüplerde filmsi küçük yapışıklıklar varsa ve buna bağlı hasta gebe kalamıyorsa, ilaçlı rahim filminde verilen kontrast madde basınçlı verildiği için bu basınç ile bu yapışıklıklar açılabilir (4,5).
Rahim filmi çektirenlerin HSG den sonraki 3 ay boyunca tedavi almadan hamile kalma şansı yüksektir. Rahim filmi sonrası çiftte başka sorun yoksa gebelik olması için 3 ay beklenebilir veya direk tedaviye de başlanabilir. Ancak sperm testinde veya yumurtlamada problem varsa direk kısırlık tedavisine başlamak gerekir.
HSG Sırasında Tüpler Açılabilir mi?
Evet, eğer tüplerde ince yapışıklık varsa HSG sırasında kapalı olan tüpler açılabilir. Çünkü HSG sırasında verilen kontrast madde basınçlı verilir ve bu basınç ile tüpler açılabilir. Ancak eğer yoğun yapışıklık varsa basınç tüplerin açılmasına yetmeyebilir.
HSG sırasında tüplerin açıldığını doktor ekrandan görebilir. Kapalı olan tüpe önce kontrast madde geçişi olmaz. Basınçla ilaç vermeye devam edildiğinde hafif bir zorlanma sonrası ilacın tüplere geçtiğini doktor skopide görür. Bu durumda tüplerde hafif tıkanıklık olduğu ama film çekimi sırasında bu tıkanıklığın açıldığını size söyleyecektir.
Çekilen Film Kaç Yıl Geçerliliğini Korur?
HSG in 1 defa çekilmesi yeterlidir. Ama HSG sonrası enfeksiyon, ameliyat, doğum gibi olaylar olduysa rahim filminin tekrar edilmesinde fayda vardır. Çünkü önceki HSG de açık olan tüpler sonradan kapanabilir. Tüplerde tıkanıklık yapacak risk faktörü varsa film tekrarlanmalıdır.
Ankara İlaçlı Rahim Filmi Fiyatları Nedir?
İlaçlı rahim filmi yani HSG çektirecek olan hastanın merak ettiği konulardan biri de ilaçlı rahim filmi ücretidir. Ankara’da ilaçlı rahim filmi fiyatları merkezden merkeze değişmektedir.
İlaçlı rahim filmi fiyatları Ankara da en önemli faktör HSG’in anestezili mi yoksa anestezisiz mi çekileceğidir. Ağrısız rahim filmi yani anestezili rahim filminde sedasyon için anestezi uzmanı da işleme girer. Bu da anestezili rahim filmi fiyatlarını artırır. Ankara için anestezili rahim filmi fiyatı ortalama 1500-3500 TL arasında değişmektedir.
Rahim filmini devlet karşılar ama bunun için belli şartlar gerekir. 1 yıl korunmamaya rağmen gebelik olmadıysa, dış gebelik öyküsü varsa, tüpte tıkanıklık yapabilecek pelvik enfeksiyon öyküsü varsa rahim filmi devlet tarafından karşılanır, SGK rahim filmini karşılar.
Anestezili ve anestezisiz ağrısız ilaçlı rahim filmi Ankara’da Kadın Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Jinekolog Doktor Prof. Dr. Deniz Ulaş tarafından yapılmaktadır. Ankara HSG fiyatları ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Kaynakça
- Panti AA, Sununu YT. The profile of infertility in a teaching Hospital in North West Nigeria. Sahel Med J. 2014;17(1):7–11. [Google Scholar]
- Bello TO. Pattern of tubal pathology in infertile women on Hysterosalpingography in Ilorin, Nigeria. Annals of African Medicine. 2004;3(2):77–79.
- Yun AJ, Lee PY. Enhanced fertility after diagnostic hysterosalpingography using oil‐based contrast agents may be attributable to immunomodulation. AJR Am J Roentgenol2004; 183: 1725– 1727. Crossref PubMed Web of Science®Google Scholar
- Johnson NP. Review of lipiodol treatment for infertility – an innovative treatment for endometriosis‐related infertility? Aust N Z J Obstet Gynaecol2014; 54: 9– 12. Wiley Online Library PubMed Web of Science®Google Scholar
- Izumi G, Koga K, Takamura M, Bo W, Nagai M, Miyashita M, Harada M, Hirata T, Hirota Y, Yoshino O, Fujii T, Osuga Y. Oil‐Soluble Contrast Medium (OSCM) for Hysterosalpingography Modulates Dendritic Cell and Regulatory T Cell Profiles in the Peritoneal Cavity: A Possible Mechanism by Which OSCM Enhances Fertility. J Immunol2017; 198: 4277– 4284.