Tüp Bebek Tedavisi Ankara

Kanser ve kalp damar hastalıklarından sonra en sık görülen tıbbi problem kısırlıktır (infertilite). Dünyada yaklaşık 48 milyon çift gebe kalmada problem yaşamakta ve bunun için tıbbi yardım almaktadır (1).

Son yıllarda çiftler anne-baba olmayı erteledikleri için kısırlık insidansı giderek artmaktadır (2). Ayrıca genetik, fizyolojik, çevresel, sosyal ve beslenme faktörleri de kısırlığa etkisi olan faktörlerdir. Günümüzde, kısırlık için en sık aşılama tedavisi ve tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme teknikleri kullanılmaktadır.

Ankara’daki merkezimizde uzman ekip kadrosuyla kişiye özel Tüp Bebek tedavisi uygulamakta ve yüksek gebelik oranları elde etmekteyiz.

Tüp Bebek Tedavisi Nedir?

Tüp Bebek veya Tüp Bebek Tedavisi (IVF) en basit anlatımla; kadından alınan yumurtalarla erkekten alınan spermlerin laboratuvar ortamında döllendirilmesi ve en iyi kalitedeki embriyoların kadının rahmine tekrar yerleştirilmesi işlemine denir.

Bu tedavi için Ankara’da yaşayan çiftler Ankara tüp bebek doktoru ve hekimleri adı altında merkezimize başvurup başarılı bir tedavi süreci geçirebilirler. Ankara tüp bebek merkezi olarak bireyselleştirilmiş, kişiye özel tüp bebek tedavi yöntemleri ile en ince detayları gözeterek süreci yönetiyoruz. Bu sebeple tüp bebek tedavisi merkezi Ankara ilinde başarılı bir tedavi süreci sağlıyoruz.

Kimlere Tüp Bebek Tedavisi Uygulanır?

Tüp bebek tedavisi fikri ilk defa 1930’larda ortaya atıldı ama tüp bebek tedavisi sonucu ilk canlı doğum 1978’te İngiltere’de gerçekleşti (3). O zamanlar tüp bebek tedavisi sadece tüpleri tıkalı olan hastalara uygulanırken, günümüzde erkek kısırlığı da dahil birçok kısırlık nedenlerinin %80’nin çözüldüğü bir tedavi seçeneği olarak uygulanmaktadır.

Tüp bebek tedavisi hangi durumlarda uygulanır sorusunun cevabını maddeler halinde sıralayacak olursak;

• Açıklanamayan infertilite (kısırlık)
• Kadındaki fallop tüplerinin her ikisinin de tıkalı olması
• Yumurtlama bozuklukları, ileri derece polikistik over sendromu
• Düşük yumurtalık rezervi
• İleri kadın yaşı
• Endometriyozis hastalığı ,endometriyoma (çikolata kistleri)durumunda
• Sperm sayı ve kalite bozukluklarında, azospermide
• Başarısız aşılama uygulaması
• İmmunolojik problemler
• Genetik araştırma gerektiren aile öyküsünün olması(4-5)

Tüp Bebek Nasıl Yapılır?

“Tüp bebek nasıl yapılıyor?” sorusu sıkça bizlere soruluyor. İnsanların kulağına hala garip gelen tüp bebek tedavisi aslında çok kolay bir prosedür. Tüp bebek tedavisinde 2 faktör çok önemlidir

1. Klinisyen (Doktor)
2. Embriyolog

Hastalar tüp bebek yapılırken çoğunlukla kadın doğum doktorları ile muhatap olurlar. Tabi ki klinisyen tüp bebek başarısı için çok önemlidir. Ancak mikroenjeksiyon işlemini yapacak olan ve embriyoları takip edecek olan embriyolog da tüp bebek başarı oranında çok önemlidir. Klinisyen istediği kadar doğru tedavi yapsın, yumurtalar güzel gelişsin; embriyolog iyi değilse gebelik şansı azalacaktır.

Bu nedenle tüp bebek yaptıracak olanların laboratuvarın başarı oranını doktorlarına sormaları gerekir. Bu yaklaşım ile tüp bebek merkezi seçilmelidir.

“Tüp bebek nasıl yapılıyor?” sorusuna aşama aşama cevap verelim.

Tüp Bebek Tedavisi Aşamaları Nelerdir?

Günümüze kadar yaklaşık 6 milyon bebeğin Tüp bebek (IVF) teknolojisi ile dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. Peki tüp bebek (IVF) tedavisinin aşamaları nelerdir? Gelin madde madde, sade anlatımla bu aşamaların nasıl ilerlediğine bakalım.

1- İlk Görüşme

• Gerçekten Tüp bebek yapılmasına gerek var mı sorusunun cevabı belirlenir,
• Gebelikte ortaya çıkabilecek riskler önceden belirlenip, gebe kalmadan önce bu problemler için önlem alınır,
• Gebelik öncesi danışmanlık verilir (beslenme, folik asit, aşılar vs),
• Tedavi başarı oranları hakkında hasta bilgilendirilir,
• Tedavi planı belirlenir.

2- Yumurtalıkların Uyarılması

• Adetin 2. veya 3. günü ultrason ile rahim ve yumurtalıkların normal olup olmadığına bakılır. Eğer yumurtalıklarda kist veya rahim duvarında kalınlaşma var ise tedavi ertelenebilir
• Ultrason normal ise yumurta geliştirici iğne tedavisine başlanır (6-8)
• 2-3 gün aralıklarla ultrason ve kanda östrodiol düzeylerine bakılarak yumurta gelişimi takip edilir,
• Yumurtalar belirli büyüklüğe ve olgunluğa ulaştığında yumurtaların çatlamasını sağlayıcı bir iğne yapılır
• Çatlatma iğnesinden yaklaşık 34-36 saat sonra yumurta toplama prosedürü yapılır.

3- Yumurta Toplama İşlemi

• Bu prosedür ağrılı olduğu için sedasyon anestezisi altında yumurta toplanır. O yüzden hastanın mutlaka 6-8 saattir aç olması gerekir,
• Vajinal ultrason eşliğinde yumurta toplama işlemi yapılır. Ultrasonda görülen foliküllerin içine ince bir iğne ile girilerek, negatif basınçla bu foliküllerdeki sıvı aspire edilir. Alınan sıvı laboratuvara gönderilir. Yumurta hücresi varsa diğer foliküle geçilir, yoksa folikül özel bir sıvı ile yıkanıp yumurta bulunmaya çalışılır. Ve bu işlem herbir folikül için tek tek yapılır.
• İşlem yaklaşık 20-30 dakika sürer.

 4- Yumurtaların Döllenmesi (Fertilizasyon)

• Laboratuvara gelen yumurtalar bazı özel işlemlerden geçirilir, olgun (M2) olanlar seçilir ve laboratuvar ortamında sperm ile döllenmesi sağlanır. Son yıllarda yumurta içerisine sperm enjekte edilerek yapılan mikroenjeksiyon yöntemi (ICSI) oldukça yaygın uygulanmaktadır.
• Döllenmiş yumurta yani embriyo gelişimi embriyologlar tarafından takip edilir,
• Kaliteli embriyolar seçilerek genelde 3. gün veya 5. gün (blastokist) ana rahmine transfer edilir,
• Kaçıncı gün transfer yapılacağı embriyo sayısı, kalitesi ve hasta özelliklerine bağlıdır.

5- Embriyo Transferi

• Ağrısız bir işlem olduğu için anesteziye gerek yoktur,
• Transferden önce vajen ve rahim ağzı özel solüsyonlarla temizlenir,
• İnce, yumuşak bir kateter yardımı ile embriyo nazik bir şekilde rahim ağzından geçilerek rahimin içine yerleştirilir,
• Bu işlem abdominal ultrason eşliğinde yapılır. Ultrasonda görüntünün net olması için ve embriyo transferinin kolay olması için hastanın işlem esnasında idrara sıkışık olması istenir,
• Transferden sonra ise embriyoların gelişmesi ve rahime tutunması için bir süre beklenir.
• Transferden 12 gün sonra kanda gebelik testi yapılır.

Tüp Bebek Tedavisinde Hangi Yöntemler Kullanılır?

Uygulanan yöntemler arasında en çok tercih edilen mikroenjeksiyon (ICSI) yöntemidir (9). Sperm hareketliliği ve sayısını az, şekil bozukluğu olan durumlarda ve yumurta sayısının oldukça az olduğu durumlarda mikroenjeksiyon uygulanmaktadır.

Mikroenjeksiyon yapmadan önce toplanan yumurtalar bazı işlemlerden geçirilerek yumurta, etrafında bulunan gereksiz dokulardan arındırılır. Mikroenjeksiyon işlemi bu temizlikten sonra gerçekleştrilir.

Oldukça sık kullanılan bir diğer yöntem ise In-Vitro Maturasyon (IVM) yöntemidir (10). Bu yöntem yumurta rezervi oldukça bol olan polikistik over sendromlu hastalarda görülebilecek hiperstimulasyon gibi sorunları ortadan kaldırmak amacıyla uygulanmaktadır.

Bu tüp bebek yönteminde yumurta toplama işlemi yumurtalar tam olgunlaşmadan gerçekleştirilir ve olgunlaşma laboratuvar ortamında gerçekleştirilir. Ancak bu yöntemin uygulanmasında oldukça seçici davranmak gerekir çünkü  her zaman yeterli olacak şekilde yumurta elde edilemeyebilir.

Yumurta Toplama İşlemi Nasıl Yapılır?

Yumurta toplama işlemi ağrılı bir işlem olduğu için genel anestezi altında yapılır. Genel anestezi için güvenli olan sedasyon yöntemi kullanılır. Bu nedenle yumurta toplama işlemine hastanın aç gelmesi gerekir. İşlemden önceki 6 saat boyunca hiçbir şey yememiş ve içmemiş olması gerekir.

Yumurta toplama işlemine başlamadan önce vajina ve genital bölge antiseptik solüsyonla silinir. Vajinal ultrason ile yumurta toplanır. Ancak yumurta toplamada kullanılan vajinal proba ucunda iğne olan bir guide takılıdır. Böylelikle foliküller ultrasonda görülerek işlem yapılır.

Foliküle iğnenin girdiği ultrasonda görünür. Bu iğnenin arkasında negatif basınçla folikül içi sıvıyı emen bir mekanizma vardır. Foliküllere tek tek girerek sıvı aspire edilir. Alınan materyal laboratuvara gönderilir. Embriyolog sıvının içinde yumurta olup olmadığını inceler. Yumurta varsa diğer foliküle geçilir. Yumurta gelmezse folikül bir çok kez yıkanarak yumurta bulunmaya çalışılır. Yumurta bulununca diğer foliküle geçilir. Tüm yumurtalar için işlem tekrar edilir.

Yumurta Toplama İşlemi Ne Kadar Sürer?

Yumurta toplama işleminin süresi yumurta sayısına göre değişir. Yumurta sayısı ne kadar fazlaysa işlem süresi o kadar uzar. Eğer tüp bebekte ideal yumurta sayısı varsa yumurta toplama işlemi ortalama 15-20 dakika sürer.

Zaten yumurta toplama süresinin çok uzaması istenen bir durum değildir. Çünkü dış ortamda yumurtalar yarım saatten sonra canlılığını kaybedebilir veya zarar görebilir. Bu nedenle yumurta toplama işlem süresinin yarım saatten daha fazla uzaması istenmez.

Yumurta Toplama İşlemi Ne Zaman Yapılır?

Yumurta toplama işlemi yumurtalar olgunlaştığında yapılır. Yumurta ölçümünün 16-20 mm arasında olması yumurtaların olgunlaştığını gösterir. Bu durumda hastaya çatlatma iğnesi yapılır ve çatlatma iğnesinden 36 saat sonra yumurta toplanır.

Yumurta toplama işlemi hastanın ilaçlara verdiği yanıtla değişmekle beraber yaklaşık adetin 12-14. günleri arasında yapılır. Ancak yumurta gelişimi geç olursa adetin 21. günü bile yumurta toplanıp gebe kalanlar vardır.

Yumurta Toplama Sonrası Ağrı Olur mu?

Yumurta toplama işlemi sırasında verilen anestezi ve ağrı kesiciler, işlem sonrası ağrı, acı olmasını engeller. Ancak yine de yumurta toplama sonrası ağrı kasıklarda adet sancısı şeklinde olabilir. Ancak bu ağrı ağızdan alınan ağrı kesiciler ile kolaylıkla tolere edilebilir.

Tüp Bebek Tedavi Süresi

Tüp bebek tedavi süresi, adetin 2. veya 3. günü başlar ve yaklaşık 15-18 gün sürer. Tüp bebek tedavisinin süresi kullanılan ilacın dozuna ve en önemlisi hastanın yanıtına göre değişir. Tüp bebek tedavi süresi boyunca hasta 2-3 gün aralıklarla kontrole çağrılır. Ultrason ve kan değerleri ile yumurtanın gelişimi ve rahim duvar kalınlığı takip edilir.

Yumurtalar belirli bir boyuta geldiğinde ve kandaki östrodiol düzeyi belirli bir seviyeye geldiğinde yumurta toplama işlemine hazırlık için hastaya çatlatma iğnesi yapılır. Buraya kadar geçen süre yaklaşık 10-12 gündür.

Çatlatma iğnesinden 34-36 saat sonra sedasyon anestezisi altında ultrason eşliğinde yumurta toplama işlemi yapılır. Aynı gün baba adayı da sperm örneği verir.

Baba adayından spermler doğal yolla veya TESA/MESA/PESA/ mikroTESE yöntemleri ile elde edilir. Bu spermler ile yumurtalar laboratuar ortamında döllendirilir. Kaliteli embriyolar seçilerek ana rahmine transfer edilir. Sonuç olarak Tüp bebek tedavi süresi yaklaşık 15-18 gün süren bir süreçtir.

Tüp Bebek Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlar yumurta geliştirici ilaçlardır. Tablet veya iğne formunda olan tüp bebek ilaçları arasında genellikle iğne şeklinde olanları kullanılır. Bu iğneler çok sayıda yumurtanın gelişmesini sağlar. Çünkü tüp bebekte yumurta sayısı ne kadar çoksa başarı şansı o kadar fazladır.

Tüp bebek tedavisinde kullanılan diğer bir ilaç yumurtanın kendi kendine çatlamasını engelleyen antagonist ilaçlardır. Bu ilaçlar yumurtalar büyürken yumurtanın çatlayıp yok olmasını engeller.

Tüp bebek tedavisinde kullanılan son iğne ise çatlatma iğnesidir. Çatlatma iğnesi yumurtalar tam olgunlaştığından yapılır ve çatlatma iğnesinden 36 saat sonra yumurta toplama işlemi yapılır.

Tüp bebek tedavisinde kullanılan iğnelerin piyasada bir çok marka ve formu vardır. Hasta için en uygun ilaç seçilmesi tüp bebek tedavisinin başarısı açısından çok önemlidir.

Tüp Bebek’te Başarı

Tüp bebek başarı oranları merkezden merkeze ve çiftin özelliklerine göre değişiklik  göstermekle birlikte dünyada kabul edilen gebe kalma oranı %30- 70 civardadır. Geri kalan yaklaşık %30’luk grup modern tıbbın bütün olanaklarına rağmen günümüzde çocuk sahibi olamamaktadır.

Tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen en önemli faktörlerden biri de kadın yaşıdır. Bilindiği gibi kadınlar için ideal üreme çağı 20-30 yaş arasıdır. Ancak, modern toplumlarda evlenme yaşı ve buna bağlı olarak gebelik yaşı giderek gecikmektedir. Bu durum infertilite (kısırlık) sorunlarını da beraberinde getirmektedir.

Yaş ile birlikte kadının gebe kalma potansiyeli de azalmaya başlar. Özellikle 35 yaşından sonra kadınların gebe kalma potansiyeli dramatik bir şekilde azalır. Tüp bebek tedavisinde de kadın yaşının 35’i geçmesi durumunda yumurtalık rezervi ve yumurta kalitesi azaldığı için Tüp bebek başarısı genç kadınlara kıyasla azalmaktadır.

İleri kadın yaşı dışında erkeğe ait spermlerin ağır hasarlı olması da tüp bebek başarı şansını düşürür. Ayrıca rahim içinde embriyoların tutunmasını engelleyecek yapışıklık, myom veya polip gibi problemlerin olması, tüplerin içlerinin su dolu olması (hidrosalpenks), endometrioma (çikolata kisti) olması da tüp bebekte başarıyı yani tüp bebeğin tutma olasılığını olumsuz olarak etkiler.

Rahim duvarında bası yapan veya yer kaplayan miyom, polip olması durumunda veya hidrosalpinks denilen tüplerin şişmesi (sıvı birikmesi) durumlarında tüp bebek tedavisi öncesi ameliyat gerekir. Bu problemlerin tedavi edilmesi tüp bebeğin tutma olasılığını artırır.

Bu nedenle tüp bebek tedavisine başlamadan önce çiftlerde bu problemlerin olup olmadığı araştırılmalı ve sorun saptanırsa tüp bebek tedavisi bu problemler çözüldükten sonraya ertelenmelidir.

Sonuç olarak tüp bebekteki başarı şansını kadın ve erkeğe ait birçok parametre etkilemektedir. Tedaviye cevap kişiden kişiye değişir ve her tüp bebek denemesinde farklı yanıt elde edilebilir.

35 yaş altı, yumurtalık rezervi iyi olan bir kadında tüp bebek başarı şansı% 40-45  iken, 40 yaş üzerinde bu şans %10-15 civarındadır.

Tüp Bebekte Gebelik Testi Ne Zaman Yapılır?

Tüp bebekte gebelik testi transferden 10 veya 12 gün sonra yapılır. Ne zaman gebelik testinin yapılacağı embriyonun ne zaman transfer edildiği ile ilgilidir.

Eğer 3. gün embriyosu verildiyse 12 gün sonra, 5. gün embriyosu verildiyse 10 gün sonra kanda gebelik testi (BHCG) yapılır. Tüp bebekte gebelik testi kanda beta HCG ile bakılmalıdır. Çünkü idrarda gebelik testi yanlış sonuç verebilir.

Tüp bebekte BHCG değeri bebeğin sağlıklı olup olmadığını da gösterir. Test günü BHCG > 40 ıu/l olması muhtemel sağlıklı gebeliği gösterir. Ayrıca BHCG değerinin 2 güne bir ikiye katlaması gerekir. Eğer tüp bebekte beta HCG iki katına çıkmıyorsa dış gebelik veya sağlıksız gebelik ihtimali söz konusu olur.

İdrarda gebelik testinde tam değer bilinemediği için hamileliğin sağlıklı olup olmadığı anlaşılmaz. Bu nedenle tüp bebekte beta HCG değeri ile hamilelik kontrol edilmelidir.

Tüp Bebekte Kimyasal Gebelik veya Boş Gebelik Olur mu?

Evet olabilir. Doğal yolla olan hamileliklerde boş gebelik veya kimyasal gebelik riski ne ise tüp bebekte de kimyasal gebelik veya boş gebelik olabilir. Kimyasal gebelik ve boş gebeliğin en sık nedeni bebekte genetik olarak problem olmasıdır. Tüp bebekte de genetik rahatsızlık riski vardır.

Hatta kimyasal gebelik teşhisi tüp bebek yaptıranlarda daha çok görülmektedir. Çünkü tüp bebek yaptıranlar çok erken haftada test ile gebe olup olmadıklarını kontrol ederler. Doğal yolla gebe kalmaya uğraşanlar ise adetlerinin gecikmesini beklerler. Adet gören kadın gebelik testi yaptırmaz. Böylece kimyasal gebelik olmuş olsa bile tanı konamaz.

Oysa tüp bebek yaptıranlar daha adet gecikmesi yaşamadan kanda beta HCG ile gebe olup olmadıklarını anlarlar. Kimyasal gebelik varsa çok erken aşamada tespit edilmiş olur. Kimyasal gebelik hakkında daha ayrıntılı bilgi için bu linke tıklayabilirsiniz.

Tüp Bebek En Fazla Kaç Defa Denenebilir?

Tüp bebek uygulama sayısı ile ilgili bir kısıtlama yoktur. Ancak gebelik elde etme oranı ilk 3 denemede en yüksektir. 3. denemeden sonra tüp bebek başarı şansı giderek azalmaktadır ama bu gebelik olmayacağı anlamına da gelmez.

Tüp bebek uygulaması yapılan çiftlerin yaklaşık %70’i gebe kalacaktır, sadece %30’unda ileri teknolojiye ve tüm denemelere rağmen gebelik elde edilemeyecektir.

Bugüne kadar yaklaşık 6 milyon bebek IVF yöntemi ile dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalarda,  doğal yolla dünyaya gelmiş bebeklerle Tüp bebek tedavisi sonucu  dünyaya gelmiş bebekler kıyaslandığında fiziksel ve zihinsel anomali açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır.

Devlet SGK Kapsamında Tüp Bebek Tedavisini Karşılıyor mu?

Bazı kriterler sağlanıyorsa devlet tüp bebek tedavisini karşılar. IVF tedavisinin SGK kapsamında karşılanabilmesi için şu kriterleri sağlaması gerekmektedir.

• Evli olmak
• Kadın yaşının 23 den büyük, 40 dan küçük olması (41 yaştan gün almamış olmak)
• Mevcut evlilikten çocuk sahibi olmamak
• Heyet raporu almak

Tüp Bebek Tedavisi için Heyet Raporu Nasıl ve Nerden Alınır?

Tüp bebek tedavisi için heyet raporu eğitim araştırma veya üniversite hastanelerinden alınabilir. Ancak bu hastanelerden heyet raporu alabilmek için şu kriterlerden en az birinin olması gerekir.

1. Erkek sperm testinde ileri hareketli sperm sayısının 5 milyondan az olması ( en az 15 gün ara ile 3 kez sperm testinin yapılmış olması gerekir)
2. Azospermi (Sperm testinde hiç sperm olmaması)
3. Kadının her iki tüpünün de tıkalı olduğunun ameliyatla gösterilmiş olması
4. Kadında düşük yumurtalık rezervi
5. Son 3 yılda 2 defa iğneli aşılama tedavisinin yapılmış olması

Tüp bebek tedavisinde heyet raporu ile SGK dan faydalanabilmek için tedavinin SGK anlaşmalı bir hastanede yapılması gerekir. Tüp bebek tedavisi için heyet raporu sadece SGK anlaşmalı hastanelerde geçerlidir.

Tüp Bebek Tedavisinde Beslenme Nasıl Olmalı?

Tüp bebek tedavi başarısını etkileyen faktörlerden biri de beslenmedir. Tüp bebek tedavi sürecinde “Neler yenmeli? Neler yenmemeli?” sorusu ve sıkça bizlere yöneltilmektedir. Tüp bebekte beslenme konusu ile ilgili yeterli bilimsel kanıt olmasa da yapılan bazı çalışmalarda akdeniz tipi beslenmenin tüp bebek başarı şansını artırdığı gösterilmiştir.

Akdeniz tipi beslenmeye mümkünse tüp bebek tedavisinden 3 ay önce başlanmalıdır. Çünkü sperm ve yumurtaların vücutta üretimi 3 ay sürer. Yani bugün tüp bebekte kullanılacak olan yumurta ve spermler 3 ay önce üretilmeye başlar.

Akdeniz tipi beslenmede yenmesi ve yenmemesi gereken beslenme listesi şunlardır.

Tüp Bebek Tedavisinde Yenmesi Gerekenler

• Balık
• Sebze, meyve
• Süt ve süt ürünleri
• Zeytinyağı
• Çiğ ceviz, badem, fındık

Tüp Bebek Tedavisinde Yenmemesi Gerekenler

• Kırmızı et kontrollü tüketilmeli
• Etler iyi pişmiş yenmeli
• Karbonhidrattan fakir beslenme yapılmalı
• İşlenmiş et (salam, sosis vs) tüketilmemeli
• Yüksek şekerli meyveler, tatlılar
• Gazlı içecekler (soda hariç)

Tüp Bebek Tedavisi Görürken Hamile Kalanlar Var mı?

Tüp bebek tedavisine tam başlanacakken hamilelik müjdesi verdiğimiz çok çift oldu. Tüp bebek tedavisi görürken hamile kalanlar şu şekilde açıklanabilir.

• Tesadüf
• Kullanılan ilaçlara bağlı hamilelik olması
• Stres faktörünün azalması nedeniyle tüp bebek tedavisi görürken hamile kalanlar olabilir.

Bu nedenle tüp bebek tedavisine başlamadan önce biz şüpheli hastalarda kanda gebelik testi yaptırıp, tedaviye sonuçtan sonra başlamaktayız.

Tüp Bebekte PRP Yöntemi Nedir?

Tüp bebekte PRP yöntemi son yıllarda popüler olmuş bir yöntemdir. PRP tüp bebek öncesi eklem rahatsızlığı, saç dökülmesi vs gibi hastalıklarda kullanılmaya başlanmıştır. PRP (Platelet Rich Plasma) içerisinde büyüme faktörleri içeren serumdur.

Tüp bebekte PRP yöntemi gebelik şansını artırmak için kullanılır. Tüp bebekte PRP 2 amaçla kullanılır.

1. Yumurtalığa PRP uygulaması (Yumurtalık Gençleştirme)
2. Rahime PRP uygulaması

Yumurtalık PRP uygulaması yumurtalık rezervi az olan kadınlara uygulanan bir tedavi şeklidir. PRP yumurta sayı ve kalitesini artırır. Bu nedenle yumurtalık PRP işlemine yumurta gençleştirmesi adı verilir. Tüp bebek tedavisinden yaklaşık 2 ay önce PRP yapılır ve 2 ay sonrasında tüp bebek tedavisine başlanır.

Tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen faktörlerden biri de rahim duvarı kalınlığıdır. Bazı hastalarda tüp bebek tedavisinde rahim duvarı kalınlaşmaz, bu da embriyonun rahime tutunmasını engeller.

Rahim duvarı ince olan hastalara uygulanan PRP tedavisi ile rahim duvarı kalınlaştırılmaya çalışılır ve bebeğin tutunma şansı artırılmaya çalışılır.

Tüp bebekte PRP tedavisi ile ilgili henüz yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Ancak yapılan bazı çalışmalarda yukarıda da belirttiğim gibi yumurta sayı ve kalitesini artırmak için veya rahim duvarını kalınlaştırmak için Tüp bebekte PRP TEDAVİSİ kullanılabilir.

PRP hastadan alınan kanın santrifüje edilerek büyüme faktörlerinden zengin kısmın ayrıştırılması şeklinde, yaklaşık yarım saatte hazırlanır.

Tüp Bebekte Cinsiyet Belirlenebilir mi?

Tüp bebekte cinsiyet belirlenebilir. Tüp bebekte cinsiyet belirleme genetik geçişli bazı hastalıklarda mümkündür. Embriyo cinsiyeti PGD (Preimplantasyon genetik tanı) yöntemi ile anlaşılır.

Erkek bebek veya kız bebek için tüp bebek yaptırmak isteyen çiftler bu konuda ülkemizde hayal kırıklığına uğrarlar. Çünkü isteğe bağlı cinsiyet seçimi ülkemizde yasal değildir. Tüp bebekte cinsiyet seçimi sadece cinsiyete bağlı geçiş gösteren ailevi hastalık öyküsü olması durumunda ülkemizde yapılabilir. İsteğe bağlı cinsiyet belirleme daha çok Kıbrıs, Ukrayna gibi ülkelerdeki merkezlerde serbesttir.

Tüp Bebek Yöntemi ile Cinsiyet Belirleme Nasıl Yapılır?

Tüp bebekte cinsiyet belirleme süreci normal tüp bebek tedavisi gibi başlar. Tek fark oluşan embriyolardan 3. gün veya 5. gün biyopsi alınır. Embriyodan alınan biyopsi genetik olarak bazı hastalıklar yönünden incelenir (PGT). Bu inceleme sırasında bebeğin cinsiyeti de belli olur. Hastalık taşımayan kız veya erkek cinsiyetindeki sağlıklı embriyolar transfer edilir.

Tüp Bebekte Bebeğin Engelli Olma İhtimali Daha mı Yüksek?

Yapılan çalışmalarda tüp bebekte bebeğin sakat veya engelli olma ihtimalinin doğal yolla olan bebeklerle aynı olduğu saptanmıştır. Ancak tüp bebekte ikiz gebelik olma ihtimali daha yüksek olduğu için buna bağlı aşağıdaki riskler artar.

1. Erken doğum
2. Düşük doğum ağırlığı
3. Gebelik şekeri
4. Gebelikte tansiyon yükselmesi (Preeklampsi)

Ancak tüp bebekle hamile kalan ve tekil gebeliği olanlarda yukarıdaki riskler artmaz. Bu riskler sadece tüp bebekle hamile kalan ve çoğul gebeliği olan kadınlar için geçerlidir.

Birkaç çalışmada IVF bebeklerinin psikomotor gelişiminin yaşıtlarına göre daha geri olduğu, okul başarısının daha düşük olduğu, otizmin ve dikkat eksikliği hiperaktivite sendromunun daha sık görüldüğü bildirilse de diğer çalışmalarla bu sonuçlar desteklenememiştir.

Tüp Bebek Tedavisi Fiyatları Ortalama Ne Kadar?

Tüp bebek fiyatları Ankara ili içerisinde diğer illerde olduğu gibi değişkenlik göstermektedir. Ankara tüp bebek fiyatları 2020 içerisinde değişen fiyatların sebebi yapılan yöntemin kişiden kişiye göre değişecek olmasıdır.

Çünkü tüp bebek tedavisi fiyatları belirlenirken kullanılan protokol, hastanın yanıtı ve kullanılan malzemelerin kalitesi Ankara tüp bebek fiyatları 2020 ‘i etkilemektedir.

Tüp bebek Ankara ve çevre illerinde çiftler tarafından tercih edilirken, Ankara Tüp bebek merkezi doktorlarından istediğiniz gibi bir hizmet alacağınıza emin olabilirsiniz.

Tüp bebek tedavisi ebeveyn adayları için oldukça heyecanlı ve stresli geçmektedir. Bunun bilincinde olan ekibimiz süreç içerisinde sizleri asla yalnız bırakmayacak olup fiyat konusunda da Ankara tüp bebek tedavisi fiyatları 2020 hakkında bilgilenmenizi sağlayacaktır.

Ankara’da Tüp Bebek Tedavisi İçin Nasıl Bir Yol İzlenmelidir?

Tüp bebek tedavisi dendiği zaman genelde çiftler biraz gerilip stres olmaktadır. Ancak bu şekilde duygusal bir durum yaşamadan Ankara tüp bebek merkezi adı altında birçok klinik ve doktorda tedavi olabilirsiniz.

Ankara’da bulunan kliniğimizden yola çıkacak olursak öncelik olarak psikolojik olarak sizi bu sürece hazırlıyoruz. Tüp bebek tedavi süreci ve sonrasındaki 9 ay 10 günlük süreçte 7/24 yanınızda olmayı, hem fizyolojik hem de psikolojik olarak süreci doğru bir şekilde sizlerle beraber yönetiyoruz.  Bu sebeple de ezbere tedavi değil hastaya göre bireyselleştirilmiş özel tedavi seçeneklerini destekliyoruz.

Tüp Bebek Tedavisi Ankara Fiyatları

İnsan oğlunun 2 temel içgüdüsü vardır. Birincisi hayatta kalmak, ikincisi üremek yani soyunu devam ettirebilmek. Çoğu çift gereken hazırlıklardan sonra mutlu haberi bir kaç ay içinde hemen alırken, bazı çiftlerde bu süreç gecikmektedir.

Ancak ne var ki gelişen teknoloji tüp bebek tedavisini çiftlerle buluşturduğu için çeşitli genetik, hormonal ve jinekolojik problemler nedeniyle ortaya çıkan kısırlık problemi Tüp bebek ile aşılabilmektedir.

Ankara‘nın Çankaya İlçesi Çukurambar semtindeki kliniğimizde Tüp Bebek Tedavisi, Ankara Tüp Bebek Doktoru Jinekolog Doktor Prof. Dr. Deniz Ulaş tarafından yapılmaktadır. Ankara Tüp Bebek fiyatları 2021 ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için 05059819919 numaralı telefondan bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular

1- Tüp bebek fiyatları devlet ne kadarını karşılıyor?

Bazı kriterler sağlandığı durumda SGK tüp bebek tedavisini devlet hastanelerinde karşılamaktadır.

2- Tüp bebek tutması için ne yemeli?

Tüp bebek tutması için özel bir besin yoktur. Ancak bazı çalışmalarda Akdeniz tipi beslenmenin tüp bebek başarısını artırdığı gösterilmiştir.

3- Tüp bebek tedavisi ne kadar sürer?

Tüp bebek tedavisi ortalama 12-15 gün sürer. Ancak bu süre hastanın ilaca verdiği yanıta göre değişkenlik gösterebilir.

4- Tüp bebek tedavisi ne kadara mal olur?

Tüp bebek tedavi fiyatları ilden ile ve klinikten kliniğe değişmekle beraber 2020 ortalama 8000-15000 TL arasına mal olmaktadır. Tüp bebek tedavi maliyetini artıran en önemli başka bir faktör ise ilaç fiyatlarıdır. Tüp bebek tedavisinde ilaçlar ortalama 2500-3500 TL civarında tutmaktadır.

5- Tüp bebek anne rahmine nasıl yerleştirilir?

İnce bir kateter ile embriyo anne rahmine yerleştirilir. Bu esnada ultrasonla embriyonun nereye bırakıldığı görülür. Buna embriyo transferi denir. Embriyo ana rahmine yerleştirilirken hastanın idrara sıkışık olması transferin kolay yapılmasını sağlar.

6- Tüp bebek tuttuğunu nasıl anlarız?

Tüp bebeğin tuttuğunu kanda gebelik testi ile anlayabilirsiniz. Bunun dışında bebeğin tutunduğunu anlayacak bir belirti ya da yöntem yoktur.

7- Tüp bebek idrarda ne zaman belli olur?

Tüp bebek idrarda transferden 12-14 gün sonra belli olabilir. Ama idrarda gebelik testlerinin hata payı olduğu için, kanda gebelik testi (beta-HCG) ile hamile olup olmadığınızı kontrol etmek daha doğru bir seçenektir.

8- Tüp bebek transfer sonrası gebelik belirtileri ne zaman başlar?

Tüp bebek transfer sonrası gebelik belirtileri 10-15 gün sonra başlar. Ama unutulmamalıdır ki gebeliğin hiçbir belirtisi olmadan da hamilelik olabilir. Bu nedenle gebelik belirtilerine göre hamile olup olmadığına karar vermek doğru değildir, yanılma payı oldukça yüksektir.

9- Tüp bebek tedavisinde estrofem ne zaman kesilir?

Tüp bebek tedavisinin bazı protokollerinde tedaviye estrofem eklenir. Bazı hastalarda gebelik testine kadar, bazılarında bebeğin kalp atışı duyulana kadar, bazılarında ise gebeliğin ilk 3 ayı boyunca estrofeme devam edilir.

10- İkinci tüp bebek denemesi ne zaman yapılır?

İkinci tüp bebek tedavisi için bir zaman kısıtlaması yoktur. Eğer tıbbi ve psikolojik olarak IVF tedavisine bir engel yoksa ertesi ay bile ikinci tüp bebek denemesi yapılabilir.

11- Tüp bebek için rapor nasıl alınır?

Tüp bebek için rapor eğitim araştırma hastanelerinden veya üniversite hastanelerinden alınabilir. Ancak rapor alabilmek için bazı kriterlerin sağlanmış olması gerekir.

12- Tüp bebek tutmazsa adet kanaması ne zaman olur?

Tüp bebek tutmazsa transferden 12-14 gün sonra kanama olur ve adet görülür.

13- Tüp bebek için erkekten sperm nasıl alınır?

Tüp bebek tedavisi için erkekten sperm mastürbasyon yolu ile alınır. Ancak erkekte sertleşme veya boşalma sorunu varsa TESA veya PESA ile sperm alınır. Eğer azospermi varsa mikro-TESE yöntemi ile yani ameliyatla erkekten sperm alınır.

14- Tüp bebek embriyo ne zaman tutunur?

Tüp bebek embriyosunun tutunma zamanı gününe göre değişir. 3. Gün embriyosu verildiyse transferden 3-5 gün sonra rahime tutunur. 5. Gün embriyosu verildiyse transferden 1-3 gün sonra rahime tutunur (implantasyon).

15- Sperm sayısı nasıl artar?

Sperm sayısının artırılması altta yatan nedene göre değişir. Varikosel ameliyatı, ilaç tedavisi, bitkisel takviye vitaminler ile sperm sayısı artırılabilir.

16- Tüp bebek transfer sonrası tutunma belirtileri nelerdir?

Gebeliğin erken belirtileri tüp bebek tutunma belirtisi olabilir. Ancak bu belirtiler yanıltıcıdır. Bu nedenle tüp bebeğin tutunup tutunmadığını en erken kanda gebelik testi ile anlayabilirsiniz.

17- Asilama sonrasi dollenme ne zaman olur?

Aşılama sonrası döllenme hemen olur ancak oluşan embriyonun rahime tutunması aşılmadan 1 hafta sonra gerçekleşir.

18- Aşılama Tedavisinin Tüp Bebekten Farkı Nedir?

Aşılamada sperm ile yumurta kendi kendine döllenir. Tüp bebekte ise sperm ile yumurta laboratuvar ortamında döllenir. Aşılama ile tüp bebek tedavisi arasındaki temel fark budur.

19- Tüp bebek kaç kez denenebilir?

Tüp bebek tedavisi için sayı kısıtlaması yoktur. 9. Denemede de gebe kalan hastalar vardır. Ancak tüp bebek tedavisinin başarı oranı ilk 3 denemede en yüksektir. Bu nedenle devlette tüp bebek en fazla 3 kez denenebilmektedir. Ancak özel tüp bebek merkezlerinde bunun için sayı kısıtlaması yoktur.

20- Yumurta toplama ağrılı bir işlem midir?

Evet, yumurta toplama işlemi ağrılı bir işlemdir. Bu nedenle yumurta toplama anestezi altında uyuyarak yapılır.

21- Tüp bebek tedavisinde özel bir diyet uygulanmalı mıdır?

Kesin olmamakla birlikte Akdeniz tipi diyetin tüp bebek başarı oranını artırdığına dair çalışmalar vardır. Tüp bebek tedavisinde özel bir diyet uygulamasanız bile dengeli ve sağlıklı beslenmeye özen göstermeniz gerekir.

22- Blastosist transferi nedir?

Beşinci gün embriyosuna blastokist (blast, blastosist) denir. Yani yumurta toplandıktan 5 gün sonraki embriyoya blastosist denir. Blastosistin tutunma oranı, 3. Gün embriyosuna göre daha yüksektir.

23- Mikroenjeksiyon (ICSI) Tedavisi Nedir?

Spermin yumurtanın içine yerleştirilerek döllemeyi sağlaması işlemine mikro enjeksiyon (ICSI) denir. Eskiden IVF de ICSI belli hastalarda uygulanırdı. Yumurtanın bulunduğu kaba spermler bırakılır ve spermin kendisi gidip yumurtayı döllerdi. Ancak günümüzde tüm tüp bebek tedavisinde ICSI yani mikroenjeksiyon rutin olarak uygulanmaktadır

24- Kaç embryo transfer edilmeli?

Tüp bebek tedavisinde yasal olarak tek embriyo transferi yapılması önerilmektedir. Ancak kadının yaşı 38 ve üzeri iser veya daha önce 2 başarısız tüp bebek denemesi varsa 2 embriyo yasal olarak transfer edilebilir. İkiden fazla embriyo transferi önerilmemektedir.

25- Erkekler ve kadınlar için en erken ve en geç kaç yaşında tüp bebek uygulanabilir?

Kadınlar için yasal olarak en erken 23 yaşında en geç de 40 yaşında tüp bebek uygulanabilir. Erkekler için tüp bebekte yaş sınırlaması yoktur.

26- Çoğul gebelik riski bulunuyor mu?

Tüp bebek tedavisinde çoğul gebelik riski nedeniyle en fazla 2 embriyo transferine izin verilmektedir. Çünkü çoğul gebelik riskli gebeliktir ve erken doğum, düşük gibi riskler çoğul gebelikte artmıştır.

27- Tüp Bebek Tedavisinde Başarı Oranları Nelerdir?

Tüp bebek tedavisinde başarı oranları çiftten çifte değişir. Ancak ortalama %40-60 başarı oranı vardır.

28- Miyom ve Polipler tedaviye engel olur mu?

Miyom ve polipler tüp bebek tedavisine engel olur. Bu nedenle endometriyal polipler ve submukoz miyomlar mutlaka tüp bebek öncesi alınmalıdır. İntramural miyomların ise kaviteye uzaklığı önemlidir.

Kaviteden uzaksa ve boyutu çok büyük değilse alınmasına gerek yoktur. Ancak çok büyükse veya kaviteye bası yapıyorsa, tüp bebek tedavisi öncesi mutlaka ameliyatla alınması gerekir.

29- Tüp bebek merkezini seçerken nelere dikkat etmeliyim?

Tüp bebek merkezini seçerken dikkat etmeniz gereken kliniğin başarı oranıdır. Çünkü tüp bebek başarı oranını klinisyenin tecrübesi ve embriyoloji laboratuvarının kalitesi belirler.

30- Dondurulmuş ve Çözülmüş Embriyolar Nasıl Transfer Edilir?

Dondurulmuş çözülmüş embriyolar hazırlığı yapılmış rahime normal embriyo transferi şeklinde verilir. Rahimin hazırlanması için adetin 2 veya 3. Günü estrofem tedavisine başlanır. Rahim duvarı kalınlığı 7 mm geçince yaklaşık adetin 14, 15. Günü dondurulmuş ve çözülmüş embriyo transfer edilir.

31- Tüp bebek tedavisinde stres olumsuz etki eder mi?

Stresin tüp bebek başarı şansını düşürdüğü yapılan bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir.

32- Tüp bebek tedavisinin riskleri var mı?

Tüp bebek tedavisinin en önemli riski ovaryan hiperstimulasyon sendromudur (OHSS). Bunun dışında yumurta toplama işlemi esnasında nadir de olsa bağırsak yaralanması, mesane yaralanması gibi riskler görülebilir.

33- Overian Hipersitimülasyon Sendromu nedir?

OHSS yumurtalığın ilaçlara aşırı yanıt vermesi sonucu vücutta sıvı-elektrolit bozukluğu, ödem, pıhtılaşmanın artması ile giden bir tablodur. Ciddi OHSS tedavi edilmezse ölüme yol açabilir. OHSS daha çok polikistik over sendromlu (PKOS) hastalarda görülen bir komplikasyondur.

34- Overian Hipersitimülasyon Sendromu belirtileri nelerdir?

OHSS belirtileri arasında karında şişlik, nefes darlığı, karın ağrısı bulunur. Bu belirtilerin derecesine göre OHSS tedavisi değişir. Ciddi OHSS de tüm embriyoların dondurulup, transfer edilmemesi hayat kurtarıcı olabilir. Çünkü gebelik OHSS tablosunu ağırlaştırır.

35- Mikro tese nedir?

Azospermik hastalarda sperm bulmak için yapılan ameliyata mikro tese denir. Mikroskop eşliğinde testis içinde sperm aranır.

36- Tüp bebek şansı yüzde kaç?

Tüp bebek şansı %40-60 civarındadır. Ancak bu oran çiftin özelliklerine göre artabilir veya azalabilir.

37- Tüp bebek için kaç yumurta gerekli?

Tüp bebek için en az 1 yumurta gerekir. Ama ideali 8-10 arası yumurta olmasıdır. 8 yumurtanın altı az yumurta toplanması kötü yumurtalık rezervi olarak tanımlanır.

38- Tüp bebek tedavisinde en az kaç yumurta toplanmalı?

Tüp bebek tedavisinde en az 8 yumurta toplanması gerekir. 8 yumurtanın altı az yumurta olarak tanımlanır.

39- Tüp bebek tedavisi adetin kaçıncı günü başlar?

Tüp bebek tedavisine adetin kaçıncı günü başlanacağı uygulanacak olan protokole göre değişir. En sık uygulanan kısa protokolde adetin 2 veya 3. günü tüp bebek tedavisine başlanır.

40- Tüp bebekte cinsiyet seçimi oluyor mu?

Evet, tüp bebekte cinsiyet seçimi olabilir. Ancak ülkemizde isteğe bağlı olarak tüp bebekte cinsiyet belirlenmesi yasaktır. Sadece cinsiyete bağlı geçen bazı genetik hastalık öyküsü olması durumunda cinsiyet seçimi yapılabilir.

41- Tüp bebeklerin cinsiyeti genelde ne olur?

Normal gebelikler gibi tüp bebeklerin cinsiyeti de %50 kız, %50 erkek olur.

42- Tüp bebekte bebeğin kaç haftalık olduğu nasıl hesaplanır?

Gebelik haftası hesaplama son adet tarihine göre yapılır. Embriyo transfer tarihine göre yapılmaz. Eğer geç yumurtlama varsa bu durumda tüp bebekte gebelik haftası hesaplama ilk 3 aydaki ultrason ölçümlerine göre yapılır. Beklenen doğum tarihi buna göre hesaplanır.

43- Tüp bebekte bebek ne zaman rahime tutunur? 

Tüp bebekte bebek döllenmeden sonra 5. gün rahime tutunur. Bu aşamaya bebeğin blastokist aşaması denir. Bu nedenle 5. gün embriyo transferinin tutma olasılığı 3. gün embriyoya göre daha yüksektir.

44- Tüp bebekte yumurta kaç mm olmalı?

Tüp bebekte yumurta ortalama 16-18mm olmalıdır. 12 mm den küçük yumurtadan olgun yumurta gelmez. Bu nedenle yumurtanın en az 14 mm ve üstünde olması gerekir. 20-22 mm den daha büyük yumurtalar da post matür yani yaşlı gelebilir. Tüp bebekte ideal yumurta boyutu 16-20 mm arası olmalıdır.

45- Tüp bebekte kaç yumurta toplanır?

Tüp bebekte ortalama 8-15 arası yumurta toplanır. Burada önemli olan hastanın ilaçlara verdiği yanıt ve yumurtalık rezervinin durumudur. 8 den daha az yumurta toplanırsa az yanıt, 15 den fazla toplanırsa çok yanıt olarak kabul edilir.

46- Tüp bebekte aspirin ve oksapar (kan sulandırıcı) niye kullanılır?

Daha önce tekrarlayan düşük öyküsü, başarısız tüp bebek denemesi, kan pıhtılaşması olanlara transferden sonra aspirin ve kan sulandırıcı iğneler başlanır. Bu tedavi bebeğin tutunmasını ve düşmesini engeller.

47- Tüp bebek ilaçları kanser riskini artırır mı?

Eskiden tüp bebek ilaçlarının kanser riskini artırdığı düşünülüyordu. Ancak son yapılan çalışmalarda tüp bebek ilaçlarının 12 aydan kısa kullanılmasının kanser riskini artırmadığı gösterilmiştir.

48- Resmi nikah olmadan tüp bebek yapılır mı?

Resmi nikah olmadan yani imam nikahı ile tüp bebek yapılmaz. Tüp bebek evrakları arasında evlilik cüzdanı da bulunur. Bu nedenle sadece resmi olarak evli olanlar tüp bebek yaptırabilir.

Referanslar

1. Boivin J, Bunting L, Collins AJ, Nygren GK. International estimates of infertility prevalence and infertility treatment seeking: potential need and demand for infertility medical care. Hum Reprod2007; 22: 1506– 12. Crossref PubMed Web of Science®Google Scholar

2. O’Connor KA, Holman DJ, Wood JW. Declining fecundity and ovarian ageing in natural fertility populations. Maturitas1998; 30: 127– 36. Crossref CAS PubMed Web of Science®Google Scholar

3. Adamson GD, Zegers‐Hochschild F, Dyer S, Chambers G, Ishihara O, Mansour R, et al. World Report on ART, 2014 and The International Glossary on Infertility and Fertility Care, 2017. International Committee for Monitoring Assisted Reproductive Technologies (ICMART). ESHRE 2018 conference proceedings; July 1‐4, 2018: Barcelona, Spain.

4. Carrier screening in the age of genomic medicine. Committee Opinion No. 690. American College of Obstetricians and Gynecologists. Obstet Gynecol2017; 129: e35– 40. PubMed Google Scholar
5. Code of Practice. 8th edition—revised October 2017. London: Human Fertilisation and Embryology Authority. Google Scholar
6. Orvieto R, Seifer DB. Biosimilar FSH preparations—are they identical twins or just siblings? Reprod Biol Endocrinol2016; 14: 32. Crossref PubMed Web of Science®Google Scholar
7. Mastrangeli R, Satwekar A, Cutillo F, Ciampolillo C, Palinsky W, Longobardi S. In‐vivo biological activity and glycosylation analysis of a biosimilar recombinant human follicle‐stimulating hormone product (Bemfola) compared with its reference medicinal product (GONAL‐f). PLoS ONE2017; 12: e0184139. Crossref PubMed Web of Science®Google Scholar
8. Patki A, Bavishi H, Kumari C, Kamraj J, Venugopal M, Kunjimoideen KU, et al. Urinary versus recombinant gonadotropins for ovarian stimulation in women undergoing treatment with Assisted Reproductive Technology. J Hum Reprod Sci2018; 11: 119– 24. Crossref PubMed Google Scholar
9. Orvieto R, Seifer DB. Biosimilar FSH preparations—are they identical twins or just siblings? Reprod Biol Endocrinol2016; 14: 32.
10. De Vos M, Smitz J, Thompson JG, Gilchrist RB. The definition of IVM is clear‐variations need defining. Hum Reprod2016; 31: 2411– 5.