Aşılama Nedir? Tedavi Aşamaları Nelerdir?

Aşılama tıbbi adıyla intrauterin inseminasyon (IUI) kısırlık tedavisinde 1. Basamak tedavilerden biridir. Aşılama tedavisi ile hamile kalamayanlara veya ileri derecede kadın, erkek faktörü olanlara tüp bebek tedavisi yapılır.

Oldukça geniş bir konu olan aşılama tedavisi ve aşamaları hakkında sizleri bilgilendireceğim. Aşılama tedavisi hakkında daha ayrıntılı bilgi için linki tıklayabilirsiniz.

Aşılama Nedir?

Aşılama 1 yıl korunmamaya rağmen gebe kalamayan çiftlere uygulanan bir kısırlık tedavisi yöntemidir. Aşılamada amaç iyi kalitedeki spermleri yumurtaya en yakın mesafeye bırakmaktır.

Doğal yolla şu şekilde hamile kalınır;

• Yumurtlama sonrası çatlayan yumurta yumurtalıktan atılır
• Atılan bu yumurta tüplerin fimbrial ucu tarafından yakalanır ve yumurta tüplere gelir
• Vajinadan gelen spermler rahimden geçerek tüplere ulaşır
• Sperm ve yumurta tüplerde karşılaşır ve döllenme tüplerde gerçekleşir
• Döllenme sonrası oluşan embriyo 5 gün sonra rahime gider ve rahime tutunur
• Bu basamakların sonucunda gebelik meydana gelir

Aşılama tedavisinde de seçilmiş iyi kalitedeki spermler tüplere en yakın mesafe olan rahimin içine bırakılır. Böylelikle spermlerin işi kolaylaştırılmış olur, kat edecekleri mesafe kısaltılmış olur.

Aşılamada gebelik doğal yolla olan gebelik gibi kendi kendine olur. Yumurtaların dışarı alınması veya spermle yumurtanın döllendirilmesi söz konusu değildir. Aşılamanın tüp bebekten farkı budur. Çünkü tüp bebekte yumurtalar toplanır ve laboratuvar ortamında döllendirilme işlemi yapılır.

Aşılama ile tüp bebek arasındaki farkları daha ayrıntılı öğrenmek için bu linke tıklayabilirsiniz.

Aşılama Tedavi Aşamaları

Aşılama tedavisi 4 aşamadan oluşur.

1. Hazırlık aşaması
2. Yumurtaların geliştirilmesi aşaması
3. Sperm hazırlığı aşaması
4. Aşılama

Aşılama Tedavisinde Hazırlık Aşaması

Aşılama tedavisine başlamadan önce doğru hazırlık yapılması gerekir. Bunun için ultrasonda rahim içinde yer kaplayan polip, miyom gibi bir problemin olmaması gerekir. Çünkü bu lezyonlar hamile kalamamaya veya bebeğin düşmesine, erken doğuma neden olabilir.

Aşılama tedavisinin başarılı olması için tüplerin açık olması gerekir. Tüp bebekte tüplere ihtiyaç yokken, aşılamada en az bir taraftaki tüpün kapalı olmaması gerekir. Bu nedenle aşılama tedavisi öncesi rahim filmi (HSG) çekilerek tüplerin açık olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer her iki tüp de tıkalı ise aşılama yerine tüp bebek yapılması gerekir.

Eğer tüplerin biri açıksa aşılama yapılabilir. Ancak hastanın hamile kalabilmesi için açık olan tüp tarafındaki yumurtalıktan yumurta gelişmesi gerekir. Kapalı olan tüp tarafından yumurta gelişirse hamilelik şansı yok denecek kadar azdır.

Hazırlık aşamasında gebelik öncesi yapılması gereken rutin testler yapılmalı ve tedaviden en az 1 ay önce günlük 400 mikrogram folik asit başlanması gerekir.

Aşılama Tedavisinde Yumurtaların Geliştirilmesi Aşaması

Aşılama tedavisinin en önemli aşamalarından biri de yumurtaların geliştirilmesi aşamasıdır. Aşılama tedavisinde amaç 1 veya 2 yumurta geliştirmektir. 3’den fazla yumurta gelişmesi çoğul gebelik riskini artırdığı için tedavi iptal edilmelidir.

Aşılama tedavisine adetin 2 veya 3. Günü başlanır ve hasta her gün yumurta geliştirici ilaç kullanılır. Bu ilaçlar iğne veya tablet şeklinde olabilir.

Yumurta gelişimi ultrasonla takip edilir. Yumurta büyüklüğünün 18-20 mm e ulaşması yumurtaların olgunlaştığı anlamına gelir. Bu aşamada çatlatma iğnesi yapılır ve çatlatma iğnesinden 36 saat sonra aşılama yapılır.

Aşılamada Sperm Hazırlığı Aşaması

Aşılamada erkek mastürbasyon yoluyla sperm verir. Alınan bu spermler bazı yöntemler kullanılarak ayrıştırılır. Bu şekilde iyi kalitedeki, hareketli spermler seçilmiş olur. Sperm hazırlığı için 3 yöntemden biri kullanılır.

• Swim up
• Gradient
• Mikroçip

Bu yöntemlerden en sık kullanılan swim-up yöntemidir. Son yıllarda popüler olmaya başlayan mikroçip yöntemi de çoğu klinisyen tarafından kullanılmaktadır. Mikroçipli aşılama hakkında daha ayrıntılı bilgi için şu yazımı okuyabilirsiniz.

Aşılama Aşaması

Hazırlanmış olan ve enjektöre çekilmiş olan spermler ile aşılama yapılır. Aşılama işlemi ağrılı olmadığı için muayenehane ortamında kolaylıkla yapılabilir. Aşılamanın kolay olması için hastanın idrara sıkışık olması çok önemlidir.

Aşılama basamakları şu sırayla yapılır

• Spekulum takılır
• Rahim ağzı özel bir solüsyonla temizlenir
• İçinde sperm olan enjektörün ucuna aşılama kateteri yerleştirilir
• Kateter rahim ağzından geçilerek rahim içi boşluğa ulaşılır
• Rahimin tepesi olan fundusa dokunmadan yavaş yavaş spermler rahim içine verilir.
• Hasta 15-20 dakika yerinden kalkmadan yatar

Aşılama Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Aşılama tedavisine adetin 2 veya 3. günü başlanır ve tedavi yaklaşık 12-14 gün sürer. Eğer hap ile yumurtalar uyarılacaksa tedaviye adetin 5. günü başlanır. Hasta 5 gün ilacı kullandıktan sonra ultrasona gelir. Ultrasonda yumurtaların boyutları ölçülür ve yumurta gelişimi takibi yapılır. Yumurtalar yeterli boyuta geldiyse yumurtlama iğneleri ile yumurtalar çatlatılır. Böylece yumurtlama zamanı kesin olarak bilinmiş olur. Tam yumurtlama zamanında da aşılama (IUI) yapılır.

En Çok Kaç Kez Aşılama Yapılabilir?

Aşılama en çok 3 defa yapılır. Çünkü aşılamanın başarı oranının en yüksek olduğu zaman ilk 3 denemedir. 3. aşılamadan sonra tutma şansı azalır. Bu nedenle aşılama çoğunlukla 2-3 defa denenir. Eğer gebelik olmadıysa tüp bebek aşamasına geçilir.

Sonuç olarak aşılama kolay ve ağrısız bir işlemdir. Aşılamada en önemli nokta doğru hasta seçimidir. Hasta doğru seçilirse, teknik doğru uygulanırsa aşılamanın başarı şansı %15-20 civarındadır.

Sağlıkla ve sevgiyle kalın…