Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), cinsel ilişki (vajinal, anal veya oral yolla seks) veya cinsel temas sonucu partnere bulaşan hastalıklar olarak tanımlanabilir. Bu enfeksiyonlardan bazıları gebelikte plasenta yoluyla veya emzirirken bebeğe bulaşabilir, ya da enfekte cerrahi aletlerle temas sonucu da bulaşabilir. Tuvaletten bulaşan cinsel hastalıklar ise bilinenin aksine çok nadir görülür.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde biz hekimlere oldukça büyük görev düşmektedir. Hastaya doğru teşhiste bulunmak ve tedavi etmek çok önemlidir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların tedavisinde mümkünse enfeksiyon ajanı vücuttan temizlenmeli, bu mümkün değilse hastalığın belirtileri azaltılmaya çalışılır ve en önemlisi diğer insanlara yayılmasını engellemek için hastaya uygun eğitim ve danışmanlığın verilmesi gerekir. Çünkü cinsel yolla bulaşan hastalıktan korunmanın en iyi yolu doğru yaşam tarzıdır.
Bu yazımda sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklara, belirtilerine, tedavisine ve korunma yöntemlerine değineceğim.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH) Nelerdir?
Aşağıdaki enfeksiyöz ajanlar cinsel yolla bulaşır ve hem erkekte hem de kadında bazı sorunlara yol açabilir. Bu ajanların yaptığı enfeksiyona Sexually Transmitted Disease (STD) de denir.
- Klamidya
- HPV
- Sifiliz
- HIV
- Gonore
- Trikomonas
- Herpes
Klamidya
Cinsel yolla bulaşan ve bazı komplikasyonlara neden olan klamidya enfeksiyonu Amerika’da en sık rapor edilen cinsel yolla bulaşan hastalıktır.
Klamidya Nedir?
Klamidya trakomatis adlı bir bakterinin neden olduğu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Klamidya trachomatis; kadında rahim ağzı, rektum ve boğazı; erkekte ise üretra, rektum ve boğazı tutabilir. Kadınlarda en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalık çeşididir.
Klamidya Belirtileri nelerdir?
Kadında klamidya belirtileri
- Vajinal akıntı
- İlişki sırasında ağrı
- İlişki sonrası kanama
- İdrar yaparken yanma
- Adetler arası lekelenme
- Kasık ağrısı
Erkekte klamidya belirtileri
- İdrar yaparken yanma
- Sarı,yeşil akıntı
- Kasık ağrısı
- Testis ağrısı
- Büyük abdeste sık çıkma, büyük abdest yaparken ağrı ve kanama (rektum tutulumu varsa)
- Boğaz ağrısı, öksürük ve ateş (boğaz tutulumu varsa)
Klamidya Tanısı Nasıl Konur?
Klamidya tanısı kültürle konur. Erkekten idrar kültürü, kadından vajinal kültür alınarak kolaylıkla tanı konulabilir.
Klamidya Tedavisi Nasıl Yapılır?
Klamidya tedavi edilmezse tüplerde tıkanıklığa yol açarak kısırlık ve dış gebeliğe neden olabilir. Bu nedenle teşhis edilmesi ve tedavisi çok önemlidir. Klamidya tedavisi antibiyotiklerle yapılır. Azitromisin veya Doksisiklin etken maddeli antibiyotikler klamidya tedavisinde en çok tercih edilen antibiyotiklerdir. Ama tedavide en önemli nokta partner tedavisinin de eş zamanlı olarak verilmesidir.
HPV (Human Papilloma Virüsü)
HPV enfeksiyonu da cinsel ilişki ile bulaşan, kadınlarda rahim ağzı kanserine yol açabilen önemli bir virüstür. HPV in bulaşması için cinsel ilişki şart değildir, sürtünme ile de HPV bulaşır. Aşısı olan cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biridir.
HPV nedir?
HPV tek cinsel temasla %70 partnere bulaşabilen bir DNA virüsüdür. HPV vücuda girdikten sonra bağışıklık sistemi güçlüyse 2-3 ay içinde vücuttan temizlenir. Temizlenemezse vücutta belirti vermeden bekler. Ne zaman bağışıklık sistemi zayıfladı, HPV genital siğillere veya kadında rahim ağzı kanseri, erkekte penis kanserine yol açabilir.
HPV Tanısı Nasıl Konur?
HPV tanısı HPV testi ile konur. HPV testinin 30 yaşından önce yapılması önerilmez. 30 yaşından sonra tarama amaçlı HPV testi yapılabilir. HPV testi vajinal muayene sırasında özel bir çubukla sürüntü örneği alınarak yapılır. HPV testi kesinlikle ağrılı, acılı bir test değildir.
HPV Aşıları
HPV den korunmak için en iyi yöntem aşıdır. İki tip HPV aşısı vardır. HPV 16 ve 18 e karşı koruyan bivalan aşı; HPV 6, 11,16 ve 18’ e karşı koruyan kuadrivalan aşılar. Bivalan aşılar sadece rahim ağzı kanserinden korurken, kuadrivalan aşılar genital siğil ve rahim ağzı kanserine karşı koruma sağlar.
HPV aşılarının ilk cinsel ilişkiye girmeden yapılması gerekir. Bu nedenle, HPV aşısının 9-26 yaş arası tüm kızlara ve erkeklere yapılması FDA tarafından önerilmektedir.
Genital Siğil Neden Olur?
HPV hem kadında hem de erkekte genital siğillere neden olur. Ancak genital siğilin olmaması vücutta virüs olmadığı anlamına gelmez. HPV vücuda girdikten aylar sonra da genital siğil yapabilir, yıllar sonra da yapabilir. O yüzden ilk defa HPV ile ne zaman karşılaşıldığını tahmin etmek zordur.
Genital siğil tek tük olabileceği gibi yaygın da olabilir. Genital siğiller herpes lezyonlarından farklı olarak genelde ağrısız ve kaşıntısız lezyonlardır.
Ankara Genital Siğil Tedavisi
Genital siğil tedavisi için siğil yakma, dondurma, lazer, ilaçla yakma gibi birçok tedavi yöntemi vardır. Ankara’da genital siğil tedavisinden en sık uyguladığımız yöntem elektrokoter ile siğilin yakılması yöntemidir.
Sifiliz
Son yıllarda sifilizin görülme sıklığı azalmış olsa da hala önemli bir halk sağlığı sorunu olan sifilizin ciddi sistemik zararları vardır. Ne yazık ki erken evrelerde belirti vermez.
Sifiliz Nedir?
Sifilizin etkeni Triponema Pallidum adlı bir bakteridir, Sifilize halk arasında frengi de denir.
Sifiliz (Frengi) Belirtileri Nelerdir?
Sifiliz erken evrede genelde belirti vermez. Hastalık ilerledikçe ateş, vücutta makulopapüler döküntü, halsizlik, eklem ağrıları, kilo kaybı ve saç dökülmesi gibi belirtiler verir. Sifiliz genital bölgede şankr adı verilen yaralara (ülser) neden olur. HSV deki ülserlerden farklı olarak bu yaralar ağrısızdır. Bu ülserlere şankr da denir.
Sifiliz tedavi edilmezse 3. Evreye geçer. 3. Evre sifilizde santral sinir sistemi tutulumuna bağlı görme kaybı, işitme kaybı, hafıza kaybı gibi belirtiler verir. Sifiliz 3. Evrede kalbi de tutabilir.
Sifiliz Tanısı Nasıl Konur?
Frengi tanısı cilt lezyonlarından alınan örneklerin karanlık oda mikroskopisinde incelenmesi sonucu T. Pallidum’un tespit edilmesiyle konur.
Cilt lezyonu oolmadığı durumlarda kan testi yapılabilir. Kan testleri de ikiye ayrılır. Nontreponemalş testler ve treponemal testler. Nontreponemal testler arasında en sık kullanılan VDRL testidir. Bu test kolay ve ucuzdur. Ancak VDRL yanlış pozitif sonuç verebilir. Bu durumda treponemal testlere başvurmak gerekir. FTA-ABS ve MHA-TP treponemal testlerdir. Bu testler daha hassas ve güvenilirdir.
Sifiliz Tedavisi
Sifiliz erken evrede tespit edilirse tedavisi antibiyotikle çok kolaydır. Ama evresi ilerledikçe tedavisi de zorlaşır. Sifiliz tedavisinde Penisilinler hastalığın her aşamasında tercih edilir.
Penisilin sifilizin tüm evrelerinde damardan uygulanır, sadece ilaç dozu ve kullanım süresi frenginin evresine göre değişir.
HIV
HIV (Human Immun Deficiency Virus) immün sistemi çökerterek diğer enfeksiyonların da hastalık yapmasına neden olur. HIV tedavi edilmezse evre 3 hastalığa, yani AİDS ‘e ilerler. Yeni tedavi yöntemlerinin gelişmesiyle beraber çoğu HIV’li hasta AİDS’e ilerlememektedir.
HIV’in erken belirtileri nezle, grip belirtilerine benzer. Bu belirtiler 1 ayda geçer. Daha sonra HIV hiçbir belirti vermeden yıllarca vücutta kalır. HIV’in kesin tedavisi yoktur ancak ilaçlarla hastalığın ilerlemesi ve bulaşıcılığı azaltılabilir.
Gonore (Bel Soğukluğu)
Klamidyadan sonra en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biri de gonoredir.
Gonore Nedir?
Gonore halk arasındaki adıyla bel soğukluğu’nun etkeni de Neisseria Gonore adlı bir bakteridir.
Bel Soğukluğu Belirtileri Nelerdir?
Gonore hiçbir belirti vermeyebilir, ya da aşağıdaki şikayetlere neden olabilir.
- Sarı-yeşil veya beyaz akıntı
- İlişkide ağrı
- İdrar yaparken yanma
- Genital kaşıntı
Gonore tedavi edilmezse kadında pelvik inflamatuar hastalığa neden olabilir. Bu da tüplerde tıkanıklık yaparak kısırlığa (infertilite) neden olabilir.
Gonore Nasıl Teşhis Edilir?
Gonore tanısı akıntıdan alınan sürüntü örneğinin kültür çalışması ile konur.
Bel Soğukluğu (Gonore) Tedavisi Nasıl Olur?
Bel soğukluğu antibiyotiklerle kolaylıkla tedavi edilebilir. Eş tedavisi de mutlaka verilmelidir. Bel soğukluğu teşhisi konmuş olan hastaların son 60 günde beraber olduğu kişiler de araştırılmalı ve tedaviye alınmalıdır. Bel soğukluğu tedavisi bitinceye kadar cinsel ilişki olmamalıdır.
Trikomonas
Trikomonas da cinsel yolla bulaşan bir parazittir. Kadında kötü kokulu akıntı akıntıya neden olur. Akıntıyla beraber kaşıntı, yanma, ilişkide ve idrar yaparken ağrıya neden olabilir.
Rahim ağzında çilek görünümü denilen trikomonas için tipik bir görüntüye neden olabilir. Buna bağlı da trikomonas enfeksiyonunda ilişki sonrası kanama olabilir.
Trikomonas tanısı vajen kültürü ile konur ve tedavisinde antibiyotikler verilir. Kadınla birlikte mutlaka eş tedavisi de verilmelidir.
Herpes
Herpes enfeksiyonu da cinsel yolla bulaşır ve oldukça sık görülür.
Herpes Nedir?
Herpes Simpleks Virüsü tarafından oluşturulan bir enfeksiyondur. Herpesin 2 çeşidi vardır. HSV1 ve HSV 2. HSV 2 daha çok cinsel yolla bulaşsa da HSV 1 de cinsel yolla bulaşabilir.
Herpes Belirtileri Nelerdir?
HSV 1 dudakta uçuğa neden olurken, HSV 2 genital bölgede veziküler ağrılı ülserlere neden olur. Ancak HSV1 taşıyan biri oral seks yaparken partnerine virüsü bulaştırabilir. Bu durumda HSV 1 de genital herpese neden olabilir.
Herpes Tanısı Nasıl Yapılır?
HSV tanısı kültürle veya PCR testi ile yapılabilir. Kültür testinin hassasiyeti PCR yöntemine göre daha az olduğu için, HSV tanısı için daha çok PCR tekniği tercih edilmektedir.
Herpes Tedavisi Nasıl Olur?
Herpesin kesin tedavisi yoktur. Herpes kronik, hayat boyunca devam eden ve tekrarlayan bir hastalıktır. Aynı HPV gibi vücuda girdikten sonra yıllarca belirti vermeden bekleyebilir. Bağışıklık sistemi çöktüğünde ağızda veya genital bölgede lezyonlara neden olabilir.
Herpes tedavisinde verilen antiviral ilaçlar belirtilerin azalmasına, yaraların yani ülserlerin iyileşmesinin hızlanmasına ve virüsün yayılmasının azalmasına neden olur. Ama HSV’i tamamen vücuttan yok etmeye yaramaz.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Testi Ankara
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar testi dendiğinde kan testi veya kültür (sürüntü) alınması anlaşılır. Bazı cinsel hastalıklar kan testinde çıkarken, bazıları kültürde çıkar. Eğer şüpheli bir ilişkiniz olduysa hiç bir belirtiniz olmasa bile aşağıdaki cinsel hastalık testlerini yaptırabilirsiniz. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar testi Ankara da devlet hastanelerinde veya özel kliniklerde yapılabilir.
Kan Tahlilinde Çıkan Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar testlerinden en sık aşağıdaki ajanlara kanda bakılır.
- Hepatit B Virüsü
- Hepatit C Virüsü
- HIV (AİDS)
- Sifiliz (Frengi)
Kültürde Çıkan Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar
Kültürde sıkça bakılan cinsel yolla bulaşan hastalıklar şunlardır:
- Klamidya
- Gonore
- Üreoplazma
- Mikoplazma
- Trikomonas
- Herpes simpleks virüsü tip 2 (HSV2)
- Human Papilloma Virüsü (HPV)
Cinsel Hastalık Testi Ne Zaman Yapılmalı?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar testlerini risk faktörü olan erkek ve kadınlar düzenli aralıklarla yaptırmalıdır. Eğer;
- Tek eşli değilseniz
- Partnerinize cinsel yolla bulaşan hastalık teşhisi konduysa
- Hiç bir şikayetiniz olmasa bile yılda 1 defa cinsel hastalık testlerini yaptırmalısınız.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklara Hangi Bölüm Bakar?
Kadında cinsel yolla bulaşan hastalıklara kadın doğum bölümü bakar. Erkekte ise üroloji veya deri ve zührevi hastalıklar bölümü bakar. Cinsel ilişkiyle geçen hastalıklar testlerini yapar ve sonuca göre tedavisini planlar. Eğer cinsel hastalıklar başka organları tutmuşsa (karaciğer, beyin, kalp vs) uygun bölümlere yönlendirir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Tedavi Edilebilir mi?
Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar tamamen tedavi edilebilirken bazıları tedavi edilemez. Örneğin sifiliz, klamidya, gonore ve trikomonas antibiyotikle tedavi edilebilir, çünkü bu hastalıkların etkeni bakteridir. Bakteriler antibiyotik tedavisine yanıt verir.
Ancak virüslerin tedavi edilmesi daha zordur. Bu nedenle HIV, HPV ve Herpes gibi cinsel yolla bulaşan hastalıkların kesin ve kalıcı tedavisi mümkün değildir. Bu virüslerin yaptığı hastalığın tedavisinde amaç virüs yükünün azaltılmasıdır. Virüsü vücuttan atacak tedavi şekli yoktur.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yolları
- Kondom kullanın: Kondom çoğu cinsel yolla bulaşan hastalıktan korurken bazılarından korumaz. Örneğin HPV enfeksiyonu. HPV’nin bulaşması için tam cinsel ilişki olmasına gerek yoktur, çünkü temasla yani sürtünme ile de HPV bulaşabilir ve genital siğillere neden olabilir. Ama siz yine de mutlaka kondom kullanın, çünkü cinsel yolla bulaşan hastalıkların %90’dan sizi koruyacaktır.
- Tek eşli olun: Sadece sizin tek eşli olmanız yetmez, partnerinizin de tek eşli olması gerekir.
- Hastalık taşıdığından şüphelendiğiniz insanlarla beraber olmayın.
- Yılda 1 defa cinsel yolla bulaşan hastalıklar için tarama testi yaptırın (Hepatit B, Hepatit C, HIV, Klamidya, Gonore gibi.)
- Partner değiştirirseniz testleri tekrarlayın
- Bağışıklık sisteminizi güçlü tutun: Dengeli beslenme, düzenli uyku, stresten uzak kalarak immün sisteminizi güçlendirin.
Cinsel yolla bulaşan hastalıkları sadece vajinal veya anal yolla bulaşır şeklinde düşünmemek lazım. Ağız yoluyla veya tuvaletten bulaşan cinsel hastalıklar da hastalığa neden olabilir. Ancak vajinal veya anal yolla bulaşma riski oral yolla veya tuvaletten bulaşma riskine göre daha yüksektir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Testi Fiyatları
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar testi fiyatları çok değişkendir. Çünkü ücretler yapılacak teste göre değişir. En sık görülen cinsel hastalıklarla ilgili bazı merkezler paket hazırlamıştır. Ancak bunlar sınırlı sayıda enjeksiyöz ajanları kapsar.
Bu nedenle risk altındaki erkek ve kadınların önce muayene olması ve muayene sonucuna göre hangi cinsel hastalık testlerinin gerektiğine karar verilme en doğru yoldur. Bu şekilde sizin için gerekli cinsel hastalıklar testi ve fiyatları belirlenir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar testleri ve tedavisi Ankara da Prof. Dr. Deniz Ulaş tarafından kendi özel kliniğinde yapılmaktadır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve tedavisi için 05059819919 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.
Referanslar
1- Centers for Disease Control and Prevention. (2017). Genital Herpes – CDC Fact Sheet
2- Centers for Disease Control and Prevention. (2017). Gonorrhea – CDC Fact Sheet
3- Sexually transmitted diseases (STDs). (2018).cdc.gov/std/
