Kimler Riskli Gebelik Grubundadır?
Gebeliklerin çoğu doğal sürecinde sorunsuz devam eder ve sağlıklı bir doğum gerçekleşir. Ama bazı hamileliklerde her şey böyle yolunda gitmez. Anne veya bebek, ya da hem anne hem de bebek için bazı hayati riskler ortaya çıkabilir. İşte bu gebeliklere biz riskli gebelik veya yüksek riskli gebelik deriz ve yakından takip ederiz.
Bu yazımda “Hangi gebelikler riskli gebelik grubuna girer? Riskli gebelik takibi nasıl olur?” sorularının cevabını sizlerle paylaşacağım.
Riskli Gebelikler Nelerdir?
Riskli gebelik anne veya bebek hayatını riske sokan tüm durumları kapsar. Bu riskler gebelikten önce var olabilir veya gebelik sırasında ortaya çıkabilir.
Anne Yaşı
17 yaş altı veya 35 yaş üstü gebelikler riskli gebelik kategorisindedir. Bu hamilelerde düşük, erken doğum riski, bebekte gelişme geriliği veya preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) gibi riskler diğer yaş grubundaki anne adaylarına göre daha yüksektir. Ayrıca 40 yaşından sonraki gebeliklerde bebekte genetik problemlere bağlı doğuştan sakatlık riski de artar.
Anne Adayında Gebelikten Önce Var Olan Rahatsızlıklar
Hipertansiyon, diyabet, kalp ve böbrek problemleri gibi anne adayında gebelikten önce var olan problemler de gebeliği riskli gebelik kategorisine sokar. Bu problemlerin gebe kalmadan önce tedavi edilmesi veya kontrol altına alınması gerekir.
Tansiyon, kan şekeri, böbrek fonksiyon testleri gibi değerler normale dönmeden gebe kalınmaması hem anne hem de bebeğin sağlığı için çok önemlidir. O yüzden medikal problemleriniz varsa gebe kalmadan önce kadın doğum doktoruna muayene olmayı ihmal etmeyin.
Ayrıca önceki gebeliğinizde düşük, erken doğum, gebelik şekeri, zor doğum gibi problemler yaşadıysanız da bu gebeliğiniz riskli gebelik kabul edilecektir.
Gebelik Sırasında Ortaya Çıkan Problemler
Bazı gebeliklerde, gebelikten önce anne adayının hiç bir sağlık sorunu yokken gebelikte anne veya bebekten kaynaklı problemler ortaya çıkabilir ve gebeliği riskli gebelik kategorisine sokar. Peki gebelikte hangi problemler olursa riskli gebelik kabul edilir?
Preeklampsi
Gebeliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkan yüksek tansiyon ve idrarda protein olması ile kendini gösteren preeklampsi anne ve bebekte ciddi rahatsızlıklara, hatta ölüme bile neden olabilir. Halk arasında gebelik zehirlenmesi olarak da bilinen preeklampside erken tanı ve doğru tedavi ile çoğunlukla sağlıklı bir gebelik ve doğum süreci geçirilebilir.
Gebelik Şekeri
Gestasyonel diyabet ilk defa gebelikte ortaya çıkan veya ilk defa gebelikte tanı konan şeker hastalığına gebelik şekeri denir. 24-28. haftalar arasında yapılan şeker yükleme testi ile gestasyonel diyabet tanısı konur.
Genelde diyet ve egzersiz ile gebelik şekeri kontrol altına alınır, eğer alınamazsa insülin tedavisi başlamak gerekir. Doğumdan sonra çoğunlukla gebelik şekeri düzelir, ama hastaların %50’sinde ilerde tip 2 diyabet gelişecektir. Bu açıdan anne adayının dikkatli olması gerekir.
Erken Doğum Riski
37 haftadan önce olan doğumlara erken doğum denir ve gebeliklerin %10’unda görülür. Kimlerin erken doğum yapacağını kesin olarak tahmin ettirecek bir yöntem olmasa da rahim ağzı uzunluğu kısa olan hastalar, daha önce erken doğum yapmış olan hastalar risk altındadır. Erken doğum riski olan hastaların gerekli tedaviler yapılarak yakından takip edilmesi gerekir.
Çoğul Gebelik
İkiz, üçüz, dördüz gebelikler çoğul gebelik kabul edilir. Tüp bebek tedavisi, aşılama tedavisi gibi infertilite tedavilerinden sonra çoğul gebelik görülme riski artar. Çoğul gebeliklerin hepsi riskli gebelik kabul edilir, çünkü bu gebeliklerde erken doğum riski, gebelik şekeri riski, preeklampsi (gebeliğe bağlı yüksek tansiyon) ve bebekte sakatlık riski artmıştır.
Plasenta Problemleri
Plasenta previa (eşin önde gelmesi), plasenta akreata (eşin rahim duvarına aşırı yapışık olması), vaza previa gibi eş anomalileri aşırı kanamaya neden olabileceği için hem anne hem de bebek için riskli durumlardır. Bu hastalarda yakın takip çok önemlidir. Doğumun da kan bankası bulunan hastanede yapılmasına dikkat etmek gerekir.
Amniyon Sıvısı Problemleri
Bebeğin amnion sıvısının yani suyunun fazla olması da (polihidroamnioz), az olması da (oligohidroamnioz) bebek için sıkıntı oluşturabilir. Bebekte anomali, erken doğum riski, kordon kazaları, ani bebek ölümü gibi riskler artar.
Bebekle İlgili Problemler
Hamileliklerin %2-3’ünde bebekte küçük veya büyük sakatlık riski vardır. Buna bağlı da hem gebelik takibi hem de doğum yakın takip ve planlama gerektirir. Doğuştan sakatlıklar dışında anne karnında bebekte gelişme geriliği (IUGR) olması da riskli gebelik kategorisine girer.
Yüksek Riskli Gebelik Belirtileri
Yüksek riskli gebelik belirtileri şu şekilde sıralanabilir.
- Erken doğum riski
- Hamilelik kanamaları
- Yüksek tansiyon
- Gebelik şekeri
- Bebekte doğuştan sakatlıklar
- Eş ile ilgili problemler
- Annede kronik hastalık olması
- Kan pıhtılaşması
Riskli Gebelik Takibi
Riskli gebelik grubundaki hastaların gebelik takibi normal gebelik takibinden farklıdır. Riskli gebelik takibi ve doğum bu konuda uzmanlaşmış kadın doğum doktorları veya perinatologlar tarafından yapılmalıdır.
Normal gebelik takibi ayda 1 yapılırken, riskli gebelik takibi 2 hafta aralıklarla veya daha sık yapılmalıdır. Hatta yüksek riskli bazı hamilelerin hastaneye yatırılması gerekir.
Perinatolog Nedir?
Perinatolog veya perinatoloji uzmanı yüksek riskli gebelik takibi yapan kadın doğum uzmanlarıdır. Kadın doğum ihtisasının üzerine perinatoloji yan dalı yapılarak perinatolog olunur.
Yukarıda sayılan riskli gebelik belirtileri varsa riskli gebelik kategorisine girersiniz. Ama endişe etmeyin, titiz ve yakın takiple muhtemelen bebeğinizi sağlıkla kucağınıza alacaksınız, yeter ki kontrollerinizi ihmal etmeyin ve doktorunuzun önerilerine uyun.
Sağlıklı günler dilerim…
Referanslar
- James DK, Steer PJ, Weiner CP, Gonik B, Robson SC. High-risk pregnancy: management options: Cambridge University press. 2017.
- Oliveira DC, Mandú ENT. Women with high-risk pregnancy: experiences and perceptions of needs and care. Escola Anna Nery. 2015;19(1):93–101.
