Kürtaj Nasıl Yapılır?

Kürtaj Nasıl ve Neden Yapılır?

Kürtaj kararını almak ne evliler için ne de bekar kadınlar için hiç de kolay değildir. Ancak bazı durumlarda mecburen gebeliği sonlandırmak gerekebilir. Bu yazımda sizlere “Kürtaj nedir? Nasıl yapılır? Kürtaj çeşitleri nelerdir?” ile ilgili ayrıntılı bilgi vereceğim.

Kürtaj Nedir?

Kürtaj yani çocuk aldırmak, istenmeyen bir gebeliği sonlandırmak için kullanılan bir kelimedir. Daha çok istenmeyen gebeliği sonlandırmak için kullanılsa da sağlıksız bir gebeliği sonlandırmak için de kürtaj yapılır.

Kürtaj işlemi bebeğin kalp atışı durduysa veya bebekte yaşamla bağdaşmayan ciddi bir anomali varsa da yapılır. Aslında bebeğin gelişimi durduysa, anne adayı bunu fark etmese bile vücut bebeği atmaya çalışır.

Anne karnında bebeğin gelişimi durduğunda ya kanama ya da sancıyla düşük veya erken doğum olur. Ama bazen bebek düşmeyebilir ve uzun süre rahimde bekler. Eğer fetüsün kalp atışı durur ama 1 ay anne karnında beklerse, bu şekilde olan hastaların %25’de dissemine intravasküler koagülasyon (DIC) denilen tablo gelişebilir. DIC çok ciddi bir komplikasyondur, tedavi edilmezse gebenin ölümüne neden olur.

İşte bu durumlarda anne hayatını riske atmamak için kürtaj ile hamileliği sonlandırmak gerekir. Yani kürtaj sadece istenmeyen gebeliği sonlandırmak için değil, sağlıksız bir gebeliği sonlandırmak için de yapılabilir.

Bebekte bazı doğuştan sakatlıklar yaşamla bağdaşmaz. Bu durumlarda da eğer aile onayı varsa kürtaj yapılabilir. Bazı hastalıkları olan bir kadının kesinlikle hamile kalmaması gerekir. Örneğin ileri derecede kalp hastalığı, akciğer hastalığı gibi.

Gebelikte vücudun tüm sistemlerinde fizyolojik değişiklikler olur. Ancak ileri düzeyde kalp, akciğer rahatsızlığı olan kadınlar bu değişiklikleri tolere edemez.

İşte bu şekilde istemeden hamile kalan bir kadında bu rahatsızlıklar gebeliğin ilerleyen haftalarında anne adayının ölümüne bile neden olabilir. Bu nedenle eğer hamilelik, anne adayının hayatını riske atıyorsa da kürtaj ile çocuk aldırmak gerekir.

Yani özetleyecek olursak kürtaj şu durumlarda yapılır.

• İstenmeyen gebeliği sonlandırma
• İstenen ama sağlıksız gebeliği sonlandırma
• Hamilelik anne hayatını riske atıyorsa

Kürtaj Nasıl Yapılır?

Kürtaj 3 yöntemle yapılabilir.

1. Vakumla kürtaj
2. Dilatasyon küretaj (D/C)
3. İlaçla kürtaj

Vakumla Kürtaj

Vakumla kürtaj yöntemi Ankara da günümüzde daha çok tercih edilmektedir. Eskiden kullanılan dilatasyon küretaj yöntemine göre vakumla kürtaj daha kolay ve güvenli olduğu için gebelik sonlandırmada bu yöntem uygulanmaktadır.

Vakumlu kürtaj nasıl yapılır? Gelin madde madde vakumla kürtajın nasıl yapıldığına bakalım.

1. Önce hastaya spekülüm denilen muayene aleti takılır. Bu sayede rahim ağzı görünür.
2. Batikon ile rahim ağzı ve vajina temizlenir.
3. Ardından tenekülüm (tek dişli) ile rahim ağzı damarların olmadığı saat 11-13 hizasından tutulur.
4. Rahim ağzı hafif çekilerek rahimin aksı düzleştirilir. Normalde rahim ya öne doğrudur (antevert), ya da arkaya doğrudur (retrovert, ters rahim de denir). Rahimin bu aksı düzeltilmezse rahim içine girmek zorlaşabilir ve daha da zorlanırsa rahim delinebilir (uterus perforasyonu). Bu nedenle içeri girmeden aksın (eğimin) düzeltilmesi büyük önem taşır.
5. Rahim aksı düzeltildikten sonra boyutu gebelik haftasına göre seçilmiş olan plastik kanül ile rahim ağzından geçilerek rahim içine girilir. Bu kanüller tek kullanımlıktır. Yani bir hastaya kullanılmış olan kanül başka bir hastaya kullanılmaz.
6. Kanül rahim içine yerleştirildikten sonra, hazırlanmış olan karmen enjektörü kanülün arkasına takılır.
7. Karmen kanülü negatif basınçlı büyük bir enjektör olarak düşünebilirsiniz. Bu enjektörün mekanizmasını açınca, negatif basınçla rahim içindeki materyali enjektörün içine çeker.
8. Bu şekilde tüm rahim duvarı temizlenene kadar kürtaja devam edilir.
9. Kürtajın bittiği kanülün rahim duvarında çıkardığı sesle anlaşılır. Bu sese cry sesi de denir. Bu ses hissedildiğinde rahimde parça kalmadığı anlaşılır. Bu da tamamen pratikle oluşan bir tecrübedir.
10. Kürtaj bittikten sonra rahim ağzını tutan tek dişli çıkarılır. Tek dişli yerinde kanama varsa tamponla kanama durdurulur. Rahim ağzı tekrar batikonla temizlenerek işleme son verilir.

Çoğu hastada rahim ağzında 5-6 numaralı kanül girecek şekilde açıklık vardır. Ancak bazı hastalarda rahim ağzı (serviks) o kadar dar, kapalı olur ki, en küçük kanül olan 5 numaralı kanül girmez.

Bu durumlarda buji ile rahim ağzının genişletilmesi gerekir. İşte doktorun kürtaj yaparken en çok dikkat etmesi gereken nokta burasıdır. Eğer rahime uygun açı verilmezse, fazla zorlanırsa, bu aşamada yani buji ile rahim ağzı genişletilmeye çalışılırken rahim delinir.

Eğer uğraşlara rağmen, rahim ağzı buji ile genişletilemiyorsa daha fazla zorlamadan işleme son vermek en doğru karardır. Rahim ağzını genişleten ilacı hastaya vererek başka bir gün tekrar kürtajı denemek gerekir.

10 haftadan küçük gebelik kürtajı 5-6 numaralı kanüllerle, rahim ağzı genişletilmeden (dilatasyon) kolaylıkla yapılabilir. 10 haftadan büyük gebeliklerde ise daha büyük kanül kullanmak gerekir.

Dilatasyon Küretaj (D/C)

Vakumla kürtaj yöntemi öncesi dilatasyon küretaj ile gebelik sonlandırılıyordu. Bu tekniğin vakumlu kürtajdan farkı, karmen enjektörü ve plastik kanüllerin kullanılmıyor olmasıdır.

Negatif basınçla çalışan karmen enjektörü ve plastik kanüller yerine metal küretler D/C de kullanılırdı. Ancak bu metal küretler boyut olarak ince kanüllerden büyük olduğu için mutlaka rahim ağzının genişletilmesi (dilatasyon) gerekir. Dilatasyon yapıldıktan sonra keskin metal küretlerle tüm rahim duvarı cry sesi alınana kadar temizlenir. Dilatasyon kürtajın diğer basamakları vakumlu kürtaj ile aynıdır.

Daha önce de belirttiğim gibi rahim delinmesi en çok dilatasyon aşamasında olur. Ayrıca metal küretler çok keskin olduğu için rahim duvarına daha çok zarar verir. Bu risklerinden dolayı, dilatasyon küretaj günümüzde pek yapılmamaktadır.

Rahim içindeki parçanın vakumla çekilememesi gibi çok nadir durumlarda dilatasyon küretaj uygulanabilir. Bunun dışında çoğu yerde vakumla kürtaj yöntemi tercih edilmektedir.

Kürtaj Ankara merkezi olarak, biz de işlem sırasında mecbur kalmadıkça kesinlikle metal aletler kullanmıyoruz, vakumlu kürtaj tekniğini uyguluyoruz.

İlaçla Kürtaj (İlaçla Düşük Yöntemi)

İlaçla düşük, ilaçla kürtaj yönteminde halk arasındaki tabirle “düşük hapı” kullanılır. Düşük haplarına hastaların yasal yolla ulaşması imkansızdır. Çünkü bu hapların kanama, rahim delinmesi, hatta anne ölümü gibi riskleri vardır. Bu nedenle bu ilaçlar kesinlikle doktor kontrolünde kullanılması gereken ilaçlardır.

Düşüğe neden olan ilaçları 4 gruba ayırabiliriz.

• Prostaglandin E1 (M*iso***stol)
• Prostaglandin E2 (Dinoproston)
• Ru-486 (Mifepriston) *Ülkemizde yok
• İntraamniyotik basınç oluşturan ajanlar

Normalde isteğe bağlı kürtaj son adet tarihine göre 10. haftaya kadar yapılır. Ancak bebekte sakatlık olması, anne karnında bebeğin ölmesi veya gebeliğin devamının anne hayatını riske atması durumlarında 3 hekim imzalı heyet raporu ile 10 haftadan büyük gebelikler de sonlandırılabilir.

İlaçla düşük yöntemi, daha çok 10 haftadan büyük gebelik kürtajlarında tercih edilir. Çünkü büyük gebelik kürtajında kanama, rahimde parça kalması, rahim delinmesi gibi riskler daha çok görülür.

10 haftadan küçük istenmeyen gebeliklerde ilaçla düşük yöntemi tavsiye edilmez. Çünkü;

• İlaç işe yaramayabilir, ya da süreç çok uzun sürebilir
• Kanama olabilir
• Rahimde parça kalabilir ve bu durumda yine kürtajla içeride kalan parçayı temizlemek gerekir
• Psikolojik olarak kadın daha çok travmatize olabilir

Bu nedenlerden dolayı 10 haftadan küçük gebeliklerde vakumla kürtaj yöntemi daha mantıklı bir yol olarak görünmektedir.

Prostaglandin E1 (Miz*o***pr**tol)

Prostaglandin E1 analogu olan mi*so***ol ilacı piyasada Cy** adıyla bulunmaktadır. İlk olarak piyasaya mide ilacı olarak sürülen Cy***c in düşük yaptırıcı etkisi olduğu sonradan anlaşılmıştır. Cyt** rahim ağzını yumuşatıp açarak ve rahimde kasılmalara neden olarak düşük yaptırır. Ancak ilacın düşük yaptırıcı etkisi ile ilgili FDA onayı henüz yoktur.

Cy*-** tablet formundadır. Hem ağızdan hem vajinal uygulanabilir. Makattan (rektal), dil altı uygulandığında da etkili olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.

C****ec eczaneden parayla ya da reçeteyle alınabilecek bir ilaç değildir. Düşük yaptıran bu ilaç sadece hastanelerde ve kadın doğum uzmanlarında bulunur.

Mi***rostol içeren düşük hapının fazla dozu kanama, rahim delinmesi (uterin ruptür) ve ölüme neden olabilir. Doz ayarının çok hassas bir şekilde yapılması gerekir ve bu ancak doktor tarafından yapılabilir. Bu nedenle yasa dışı yollarla elde edilen düşük hapının in doktor kontrolü olmadan, ilacı satan kim olduğu belli olmayan kişilerin önerileri doğrultusunda bilinçsizce kullanılması çok tehlikelidir.

Prostaglandin E2 (Dino–proston)

Dinoproston ilacının jel ve fitil (ovül) formları vardır. Bu düşük ilacı da aynı mi**stol gibi rahim ağzını yumuşatır, rahim ağzını açar ve rahimde kasılma yaparak düşüğe neden olur.

Bu ilaç da c****c gibi sadece hastanelerde bulunur ve doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Aksi taktirde kadını ölüme bile götürebilecek komplikasyonlara yol açabilir.

Dinoprostonun fitil hali yakın bir zamanda Türkiye’de Propess adıyla piyasaya sürüldü. Propes, düşük yaptırıcı etkisinden ziyade, doğumu başlatmak için suni sancı amacıyla kullanılmaktadır.

Rahim İçine Sıvı Verilmesi

Rahim içine sıvı verilerek düşük yaptırma için 2 yöntem vardır.

1. İntraamniyotik hipertonik sıvı verme
2. Extraamniyotik hiperosmolar sıvı verme (Rivanol)

Her iki yöntemde de amaç rahim içi basıncı artırarak uterus kasılmalarının (sancı) başlaması ve düşüğün gerçekleşmesidir.

Rivanol aslında antibakteriyel, antiseptik bir solüsyondur. Bebeği çevreleyen amniyon zarı ile rahim arasına foley sonda yardımı ile verilir. Sonda vajinal yoldan rahim ağzından geçilerek uygulanır. Sancılar başladıktan sonra oksitosin ile sancılar artırılır.

Düşük Hapı Olduğu Sanılan İlaçlar

Halk arasında bazı ilaçların düşük yaptırıcı olduğuna inanılır ama bu ilaçlar düşük yaptırmaz. Örneğin adet söktürücü ilaçların düşüğe neden olduğuna inanılır. Ama bilimsel olarak böyle bir bilgi yoktur. Çünkü adet söktürücü ilaçların içinde progesteron vardır ve progesteron tam tersi bebek düşmesin diye kullanılan bir ilaçtır. Progesteron bebeğin düşmemesini, daha iyi tutunmasını sağlar.

Bir ilacın düşük yaptırıcı etkisinin olması için progesteronun tam zıttı şeklinde etki göstermesi gerekir. Zaten düşük yaptırıcı ilaçların hepsi progesteron etkisini azaltarak düşüğe neden olur.

Benzer şekilde Aspirin in de düşüğe neden olduğuna inanılır. Aspirin tekrarlayan gebelik kaybı yaşayanlarda bebeğin düşmemesi için kullanılan bir ilaçtır. Yani Aspirin in de düşük yaptırıcı etkisi yoktur.

Sonuç olarak istenmeyen gebeliği sonlandırmak herkesin yasal olarak hakkıdır. Sağlıksız koşullarda, merdiven altı diye tabir edilen yerlerde kürtaj yaptırmaktan kaçınmak gerekir. Hele de doktor kontrolü olmaksızın bir kadının kendi başına gebeliği sonlandırmaya çalışması kadının hayatını ciddi anlamda riske atacaktır.