Rahim Alma Ameliyatı (Histerektomi)

Histerektomi olarak da bilinen rahim alma ameliyatı 1843’den beri yapılmaktadır. Önceleri abdominal veya vajinal histerektomi yapılırken 1989’dan beri laparoskopik yani kapalı yöntemle rahim alma ameliyatı uygun hastalarda daha çok tercih edilmektedir.

Bu yazıda “Rahim alma ameliyatı nasıl yapılır? Hangi ameliyat yöntemleri vardır? Ameliyat sonrası hangi sıkıntılar yaşanabilir?” gibi soruların cevabını bulabilirsiniz. Ameliyat yöntemlerine geçmeden önce konuyu daha iyi anlayabilmek için kısaca “Rahim nedir? Ne işe yarar? Anatomisi nasıldır?” gibi soruları cevaplayalım.

Rahim Nedir? Ne İşe Yarar?

Rahim tıbbi adıyla uterus, karın boşluğunda bulunan kadının adet görmesini ve gebeliği taşımasını sağlayan bir üreme organıdır. Yumurtalıktan salgılanan hormonların rahimdeki etkisiyle bir kadın her ay adet görür.

Rahimden salgılanan bir hormon yoktur. Rahimin işlev görmesi için yani adet görmek ve çocuk doğurmak için yumurtalıktan salgılanan hormonlara ihtiyaç duyar. Adet görmek ve hamileliği taşımak dışında rahim bir işe yaramaz.

Rahmin Anatomisi

Rahmin anatomisine baktığımızda, rahim karın içinde bazı ligamanlarla (bağlar) karın duvarına tutunmuştur. Önünde mesane (idrar torbası), arkada rektum (kalın bağırsak), altta vajina ile komşudur.

Rahimin her iki yanında tüpler vardır. Tüplerin fibria denilen uç kısmı da yumurtalıkla komşudur. Her ay yumurtlama ile atılan yumurta tüplerin fimbiyası tarafından yakalanır ve tüpün içine alınır. Eğer cinsel ilişki olduysa spermle yumurta tüplerde karşılaşır ve döllenme (fertilizasyon) burada gerçekleşir.

Rahimi vajinaya bağlayan serviks (rahim ağzı) denilen bir yapı vardır. Serviks sayesinde dış genital organlar ile iç genital organlar birbiri ile bağlantı içindedir. Rahim ağzındaki açıklık sayesinde sperm içeri girebilir, adet kanı dışarı atılabilir.

Uterusun 3 tabakası vardır.

• Endometriyum (Rahim iç duvar tabakası)
• Miyometriyum (Kas tabakası)
• Seroza (Rahmin dış yüzeyi)

Rahim Neden ve Hangi Hastalıklar Sonrasında Alınır?

Aşağıdaki hastalıklar durumunda rahmi almak gerekebilir (1).

• Tedaviye dirençli kanama
• Jinekolojik kanserler
• Miyom
• Adenomiyozis
• Endometriyozis (Çikolata kisti)
• Rahim sarkması (uterin prolapsus)
• Kronik pelvik ağrı
• Pelvik enfeksiyon (Tubaovaryan abse)

Rahmin Alınmasını Gerektirecek Belirtiler Nelerdir?

İlaç tedavisine yanıt vermeyen kanama ve kasık ağrısı rahmin alınmasını gerektirecek belirtilerdendir. Kanama ve kasık ağrısı dışında rahim, rahim ağzı veya yumurtalık kanseri durumunda da tam iyileşme için ameliyatla rahmin alınması gerekir.

Miyom hastalığında da kesin çözüm için rahimin alınması gerekir. Ancak hastanın yaşı gençse, çocuk istemi varsa veya rahmini aldırmak istemiyorsa histerektomi yerine miyomektomi (miyom alınma ameliyatı) yapılabilir. Ancak unutulmamalıdır ki miyom ameliyatı sonrası tekrar miyom çıkma ihtimali vardır. Rahim alındığında ise miyomun tekrarlama riski ortadan kalkar.

Rahim sarkması nedeniyle de rahim alınması gerekebilir. Rahim sarkması daha çok ileri yaşta, çok doğum yapmış, menopozdaki kadınlarda görülür. O yaşta işlev olarak artık rahime ihtiyaç kalmadığı için rahim alınarak sorun ortadan kaldırılır.

Ancak rahim sarkması olan kadının yaşı gençse rahmi çıkarmak yerine rahmi tutan bağlar arasında destek sağlanarak askı ameliyatları da yapılabilir.

Rahim Alma Ameliyatı Nedir?

Rahim alma ameliyatının tıbbi adı histerektomidir. Bu ameliyatta rahim komşu organlardan ve rahmi taşıyan bağlardan kesilerek dışarı çıkarılır. Ameliyat sırasında yumurtalık, tüpler veya vajina alınmaz. Ancak eğer rahmin alınmasını gerektiren sebep tüplerin, yumurtalıkların veya vajinanın da alınmasını gerektiriyorsa rahimle beraber o organlar da alınabilir.

Total histerektomide rahim ve rahim ağzı tamamen alınır. Subtotal histerektomide (supraservikal histerektomi) ise rahim ağzının üstündeki rahim bölümü alınır, rahim ağzı alınmaz.

Örneğin endometriyozis hastalığında esas problemin kaynağı yumurtalıktır. Ameliyatta rahimle beraber yumurtalıklar alınmazsa hastalık tekrarlayacaktır. O yüzden endometriyozis cerrahisinde rahmin alınması gerekiyorsa rahimle beraber yumurtalıklar da alınır.

Ameliyat Yöntemleri Nelerdir?

Rahim alma ameliyatı 4 yöntemden biri ile yapılabilir.

1. Abdominal histerektomi (Açık histerektomi)
2. Vajinal histerektomi
3. Laparoskopik histerektomi (Kapalı histerektomi)
   1. Total laparoskopik histerektomi
   2. Laparoskopi assisted vajinal histerektomi
4. Robotik histerektomi

Aşağıdaki kriterlere bakılarak hangi yöntemle rahim alma ameliyatının yapılacağına karar verilir (2-4).

• Rahimin boyutlarına
• Rahimin alınma sebebine
• Daha önce geçirilmiş cerrahi öyküsüne
• Hastanın diğer medikal problemlerine
• Hastanın tercihine
• Doktorun tecrübesine göre bu ameliyat yöntemlerinden biri seçilerek rahim alınır.

Açık Rahim Alma Ameliyatı (Abdominal histerektomi)

Açık rahim alma ameliyatı en sık yapılan rahim çıkarma yöntemlerinden biridir. Bu teknikte karından yapılan kesi ile batına girilir. Rahimin komşu organlarla olan bağları kesilip bağlanarak çıkarılır.

Açık rahim ameliyatı aşağıdaki durumlarda tercih edilir.

• Kanser cerrahisinde
• Rahim boyutunun çok büyük olması durumunda
• Hastada kalp ve akciğer hastalığı olması durumunda
• Daha önce karından geçirilmiş cerrahi öyküsü olması durumunda daha çok abdominal yani açık histerektomi tercih edilir.

Açık Rahim Alma Ameliyatının Avantaj ve Dezavantajları

Açık rahim alma ameliyatının avantaj ve dezavantajları tablo 1 de gösterilmiştir.

Tablo 1.

Kapalı Rahim Alma Ameliyatı (Laparoskopik Histerektomi)

Kapalı rahim alma ameliyatı minimal invaziv yöntemler olarak da bilinir ve 2 teknikle yapılabilir.

1. Total laparaskopik histerektomi
2. Laparoskopi assisted vajinal histerektomi (LAVH)

Kapalı rahim alma ameliyatında karından kesi yapılmadan göbekten kamera ile girilerek rahim kapalı teknikle alınır. Alınan rahim vajinal yoldan çıkarılır.

Total laparoskopik histerektomide ameliyat laparoskopi ile başlar ve laparaskopi ile devam eder. Rahim tamamen serbestleştirildikten sonra vajinadan çıkarılır.

Laparoskopi assisted vajinal histerektomide ise rahim alma ameliyatı laparoskopi ile başlar. Rahimi besleyen damarlar kesilip yakıldıktan sonra, ameliyatın kalanı vajinal histerektomi gibi yapılır.

Kapalı Rahim Alma Ameliyatının Avantaj ve Dezavantajları

Kapalı rahim alma ameliyatının avantaj ve dezavantajları tablo 2 de gösterilmiştir

Tablo2.

Vajinal Histerektomi (Vajinadan Rahim Alınması Ameliyatı)

Vajinal histerektomide rahim tamamen vajinadan çıkarılır. Karından yapılan kesi yoktur. Bu nedenle minimal invazif cerrahi yöntem olarak kabul edilir. Vajinadan rahim alınması ameliyatında hasta çok çabuk ayağa kalkar ve günlük yaşantısına döner.

Vajinal histerektomi hasta konforu için tercih edilmesi gereken bir yöntemdir. Doğru şekilde yapıldığında hem riski daha azdır, hem de maliyeti daha azdır. Ancak doğru teknikle yapılmadığında bazı ameliyat riskleri gündeme gelir. Bu bağlamda doktorun tecrübesi ve doğru hasta seçimi riskin azaltılması için çok önemlidir.

Kimlere Vajinal Histerektomi Yapılır? Kimlere Yapılmaz?

Vajinal histerektomi herkes için uygun değildir. Bu yöntem daha çok rahim sarkması olan hastalar için uygulanır. Eğer hastada rahim sarkması yoksa, rahim çok büyük boyutlardaysa, batın içi yapışıklık şüphesi varsa, aşırı şişmansa, doğum yapmamışsa, daha önce pelvik radyoterapi aldıysa vajinadan rahim çıkarma ameliyatı tercih edilmeyebilir (5). Ya da laparoskopi destekli vajinal histerektomi ile rahim çıkarılabilir.

Robotik Histerektomi (Robotik Rahim Alma Ameliyatı)

Robotik cerrahi dünyada ilk olarak 2005 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Dünyada histerektomilerin %10’u robotik yöntemle yapılmaktadır. Popülerliğine rağmen yapılan çalışmalar aslında robotik tekniğin laparoskopik tekniğe çok da fazla üstünlüğümü gösterememiştir.

Robotik histerektominin en önemli dezavantajı maliyetidir. Robotik cerrahi ücretleri laparoskopik rahim alma ameliyatı fiyatlarının 10 katı kadardır. Fiyat farkına rağmen hastaya sunduğu fayda laparoskopik rahim alma ameliyatından çok da farklı değildir. Bu bağlamda hastaya robotik ameliyat önermek için elimizde henüz yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır.

Rahim Alma Ameliyatı için En İyi Yöntem Hangisidir?

Histerektominin hangi yöntemle yapılacağı hastanın özelliklerine ve doktorun tecrübesine göre değişir.

American College of Obstetrics and Gynecology (ACOG) cemiyeti uygun olan hastalarda en iyi rahim alma yönteminin vajinal histerektomi olduğunu belirtmektedir (6-7). Çünkü vajinadan rahim alma ameliyatı diğer tekniklere göre daha kolay, daha ucuz ve riski daha azdır.

Hasta vajinal histerektomi için uygun değilse ikinci en iyi yöntemin kapalı rahim alma ameliyatı olduğunun ACOG altını çizmektedir. Eğer hasta hem vajinal hem de laparoskopik histerektomi için uygun değilse açık rahim ameliyatı yapılmasını önermektedir (8).

Ameliyat Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler

Rahim alma ameliyatına karar vermeden önce aşağıdaki konular hakkında bilgi sahibi olmanız gerekir.

• Rahim alma ameliyatında rahimle birlikte yumurtalıklar da alınacak mı?
• Cinsel hazda azalma olacak mı?
• Vajinal kafın sarkmaması için önlem alınacak mı?
• Ameliyat sonrası menopoza mı gireceksiniz?
• Rahim alma ameliyatı hangi yöntem ile yapılacak?
• Hangi anestezi yöntemi uygulanacak?
• Ameliyat anında ve sonrasında ağrınız olacak mı?
• Ameliyat ne kadar sürecek?
• Kaç gün hastanede kalacaksınız?

Ameliyat İçin En Uygun Zaman Nedir?

Ameliyat için en uygun zaman diye bir zaman kısıtlaması yoktur. Eğer histerektomi olmanızı gerektiren bir rahatsızlık saptandıysa ve ameliyat dışında başka tedavi alternatifi yoksa kaç yaşında olursanız olun vakit kaybetmeden ameliyat olmanızda fayda vardır.

Örneğin 40 yaşındasınız ve kanser teşhisi kondu. Eğer rahim alınarak kanser tedavi edilebiliyorsa ameliyat olmalısınız. Ya da ailenizde kanser öyküsü var ve sizde kanser öncüsü lezyon çıktı ve artık çocuk düşünmüyorsanız rahminizi aldırmanız en mantıklı seçenek olacaktır.

Rahmin Alınması Ameliyatının Riskleri Nelerdir?

Her cerrahi işlem gibi rahim alınması ameliyatının da bazı riskleri vardır. Bu riskler yapılan ameliyat yöntemine, cerrahın tecrübesine ve hastanın özelliklerine göre artar veya azalır.

• Enfeksiyon
• Tromboemboli
• Bağırsak Yaralanması
• İdrar yollarında yaralanma
• Kanama
• Vajinal kafta da açılma veya kanama
• Vajinal kafta sarkma
• Sinir hasarı

Rahim Alma Ameliyatı Kaç Saat Sürer?

Rahim alma ameliyatı ortalama 1-2 saat sürer. Ameliyat süresini yapılan ameliyat şekli, ameliyatın neden yapıldığı, batın içi yapışıklık olup olmadığı, hastanın kilosu ve cerrahın tecrübesi etkiler. Kapalı ameliyat açık ameliyata göre biraz daha uzun sürebilir.

Rahim Alma Ameliyatı Kaç Günde İyileşir?

Rahim alma ameliyatı 3-4 günde iyileşir ve hasta 1 hafta sonra günlük yaşantısına dönebilir. Ancak hastada herhangi bir komplikasyon geliştiyse bu süre uzayabilir. Hasta iyileşse bile fıtık riski nedeniyle 3 ay ağır kaldırmamaya dikkat etmelidir.

Ameliyat Sonrası Sık Karşılaşılan Sorunlar

Ameliyat sonrası sık karşılaşılan sorunlar şunlardır:

• Ameliyat sonrası ağrı
• Ameliyat sonrası kanama
• Gaz problemleri
• Karında şişlik
• Ödem
• Yara yeri enfeksiyonu
• Kabızlık
• Dikiş yerinde açılma
• Vajinal kafta hematom, kanama
• Vajinal kaf sarkması
• İdrar yaparken yanma, sancı

Rahim Aldırmanın Psikolojik Etkileri

Rahim aldırmanın kadın üzerinde bazı olumsuz psikolojik etkileri olabilir. Rahmini aldırmış bir kadın kendini yetersiz hissedebilir, kadınlığını kaybettiğini ve cinsel haz alamayacağını düşünür. Aslında bu düşüncelerin hiç biri doğru değildir. Rahimin görevi sadece çocuk taşımaktır. Kadınlık hormonları yumurtalıktan üretilir, rahimden değil. Ayrıca rahim alındıktan sonra cinsel istekte veya cinsel hazda azalma olmaz.

Bu konularla ilgili hastaya ameliyat öncesi ve sonrası bilgi verilmesi hastayı psikolojik olarak rahatlatacak, doğru olmayan bu düşüncelerden uzaklaştıracaktır.

Rahim Alma Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

• Rahim alma ameliyatı sonrası yazılan ilaçları düzenli kullanın
• Dikiş yerinin kuru ve temiz olduğundan emin olun
• Dikiş yerinde kızarıklık, kötü kokulu akıntı, ateş olursa doktorunuza haber verin
• Ameliyat sonrası ayakta duş şeklinde banyo yapabilirsiniz
• Beslenmenize dikkat edin, gaz ve kabızlık yapan yiyeceklerden uzak durun
• Rahim alma ameliyatı sonrası kanama az miktarda olabilir. Ancak kanama artarsa doktorunuza haber verin
• Rahim alma ameliyatı sonrası cinsellik 40 gün olmamalı
• Fıtık riski nedeniyle ilk 3 ay ağır kaldırmaktan kaçının
• Ameliyat sonrası ağrı eğer ilaçlarla geçmezse doktorunuza bilgi verin

Histerektomi Ameliyatında Yumurtalıklar da Alınır mı?

Histerektomide rahimle birlikte yumurtalıkların da alınıp alınmayacağı kararı hastadan hastaya değişir. Eğer hastanın yaşı ileriyse (>45 yaş), yumurtalıkta kanser çıkma riski varsa, ailede yumurtalık kanseri öyküsü varsa histerektomi ameliyatında rahimle birlikte yumurtalıklar da alınır.

Ancak hasta yumurtalıklarının alınmasını istemiyorsa veya yaşı gençse ameliyat sonrası hastanın menopoza girmemesi için yumurtalıklar alınmaz. Ameliyatta yumurtalıkların alınıp alınmayacağı ameliyat öncesi hasta ile konuşulmalı, ona göre yol haritası belirlenmelidir.

Subtotal histerektomi nedir? Avantajı var mıdır?

Subtotal histerektomi, rahim ağzı (serviks) alınmadan sadece rahimin üst kısmının alındığı ameliyata subtotal histerektomi denir. Total histerektomide ise rahimle birlikte rahim ağzı da komple alınır.

Kadında cinsel haz almayı sağlayan yerlerden biri de rahim ağzıdır. Yapılan çalışmalar total histerektomi sonrası kadınlarda cinsel hazda azalma olduğunu göstermektedir. Rahim ağzı alınmadan yapılan subtotal histerektomilerde ise total histerektomize kadınlara göre cinsel zevkin daha çok olduğu saptanmıştır. Bu bağlamda yaşı genç, rahim ağzını aldırmayı gerektiren rahatsızlığı olmayan kadınlarda subtotal histerektominin yapılması gerektiğini savunan çalışmalar vardır.

Yumurtalık Alınırsa Ne Olur?

Yumurtalık alınırsa bir kadın menopoza girer. Çünkü kadınlık hormonları yumurtalıktan (over) üretilir. Menopoza girmemiş bir kadının rahmi alınırsa menapoza girmez, sadece regl görmez. Yumurtalıklar hormon üretmeye devam eder. Normal şartlarda kaç yaşında menopoza girecekse ameliyat sonrası yine o yaşta menopoza girer.

Operasyon Sonrası Cinsel Hazda Azalma Olur mu?

Subtotal histerektomi sonrası cinsel hazda azalma olmaz ama rahim ağzı alındığında cinsel haz azalabilir. Ancak rahim alma ameliyatında vajina çıkarılmadığı için hastanın cinsel ilişkiye girmesine engel bir durum söz konusu değildir. Ameliyat sonrası cinsellik ameliyat öncesi gibi devam edebilir. Yapılan bilimsel çalışmalarda ameliyat öncesi ve sonrası cinsel haz açısından fark bulunamamıştır (9).

Rahim Alma Ameliyat Fiyatları Ankara Nasıl Belirlenir?

Rahim alma fiyatları Ankara da yapılan cerrahi tekniğe ve hastaneye göre değişir. Vajinal histerektomi fiyatı açık ameliyata göre daha ucuzdur. Kapalı rahim ameliyatı ücretleri ise açık rahim alma ameliyat fiyatından daha pahalıdır. Çünkü kapalı yöntemde kullanılan cihaz ve ekipmanlar maliyeti artırmaktadır. Rahim alma ameliyat fiyatları Ankara da 15000 ile 30000 arasında değişkenlik göstermektedir.

Rahim alma ameliyatı Prof. Dr. Deniz Ulaş tarafından Ankara da anlaşmalı özel hastanelerde yapılmaktadır. Ameliyat teknikleri ve fiyatları hakkında ayrıntılı bilgi almak için 05059819919 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.

Referanslar

1. Merrill RM. Hysterectomy surveillance in the United States, 1997 through 2005. Med Sci Monit. 2008 Jan;14(1):CR24-31.
2. AAGL Advancing Minimally Invasive Gynecology Worldwide. AAGL position statement: route of hysterectomy to treat benign uterine disease. J Minim Invasive Gynecol. 2011 Jan-Feb;18(1):1-3. [PubMed]
3. Committee on Gynecologic Practice. Committee Opinion No 701: Choosing the Route of Hysterectomy for Benign Disease. Obstet Gynecol. 2017 Jun;129(6):e155-e159. [PubMed]
4. Mohan Y, Chiu VY, Lonky NM. Size matters in planning hysterectomy approach. Womens Health (Lond). 2016 Jul;12(4):400-3.
5. Dedden SJ, Geomini PMAJ, Huirne JAF, Bongers MY. Vaginal and Laparoscopic hysterectomy as an outpatient procedure: A systematic review. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2017 Sep;216:212-223.
6. ACOG Committee Opinion No. 628: robotic surgery in gynecology. Obstet Gynecol. 2015;125(3):760–767. [PubMed] [Google Scholar]
7. ACOG Committee Opinion No. 444: choosing the route of hysterectomy for benign disease. Obstet Gynecol. 2009;114(5):1156–1158. [PubMed] [Google Scholar]
8. AAGL position statement: route of hysterectomy to treat benign uterine disease. J Minim Invasive Gynecol. 2011;18(1):1–3. [PubMed] [Google Scholar]
9. Thakar R, Ayers S, Clarkson P, Stanton S, Manyonda I. Outcomes after total versus subtotal abdominal hysterectomy. N Engl J Med. 2002 Oct 24;347(17):1318-25