Rahim duvarı kalınlaşması üreme çağındaki kadınlarda sıkça rastlanan jinekolojik problemdir. Rahim duvarı kalınlaşması hem adet düzensizliğine neden olur, daha da önemlisi rahim kanseri için önemli bir risk faktörüdür.
Rahim Duvarı Nedir?
Rahim (uterus) anatomisine bakıldığında rahim 3 tabakadan oluşur. Rahimin en dış tabakasına seroza, ortadaki kaslı tabakaya miyometriyum, rahimin iç kısmına ise endometriyum (rahim iç duvarı) denir.
Rahim duvarı her ay bebeğin tutunması için kalınlaşır ve hamilelik olmazsa endometriyum dökülür ve adet kanaması başlar. Her ay bu döngü tekrarlar.
İdeal (Normal) Rahim Duvarı Kalınlığı Kaç Olmalı?
Adetli bir kadında rahim duvarı incedir ve rahim duvarı kalınlığı ortalama 5-6 mm dir. FSH hormonun etkisiyle vücut östrojen düzeyi artar ve rahim duvarı kalınlaşmaya başlar. Çünkü östrojen rahim duvarını kalınlaştıran bir hormondur. Progesteron hormonu ise rahim duvarının daha da fazla kalınlaşmasına engel olur.
Rahim duvarı kalınlaşması yumurtlama (ovulasyon) günü yaklaşık 11 mm olur. Daha sonra rahim duvarı kalınlaşmaya devam eder ve en fazla 16mm olur. Bundan sonrasında rahim duvarı daha da kalınlaşmaz. Eğer gebelik olmadıysa adet görülür ve rahim duvarı tekrar 5-6 mm e döner.
Normal rahim duvarı kalınlığındaki bu üst sınır (16 mm) üreme çağındaki bir kadın için geçerlidir. Menopozdaki bir kadında rahim duvarı kalınlığı en fazla 5mm olmalıdır. 5 mm den kalın endometriyum varlığında rahim kanserini ekarte etmek için endometrial biyopsi (rahim duvarı kalınlaşması kürtajı) yapılması şarttır.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Neden Olur?
Rahim duvarı kalınlaşması vücut östrojen seviyesinin artması nedeni ile olur. Östrojenin artması dışarıdan alınan ilaçlar veya hormon bozukluğu sebebi ile olur. Fazla vücut östrojeni, progesteron tarafından dengelenemezse rahim duvarı kalınlaşır. Çünkü östrojen hormonu rahim duvarını kalınlaştırır, progesteron hormonu östrojenin bu etkisini dengeler ve daha da kalınlaşmaya engel olur.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Kimlerde Görülür?
Rahim duvarı kalınlaşması karşılanmamış östrojene maruz kalan kadınlarda görülür. Rahim duvarı kalınlaşması için risk faktörleri şunlardır:
- İleri yaş
- Hiç doğum yapmamış olmak
- Kilolu olmak (obezite)
- Genetik yatkınlık
- Diyabet
- Polikistik over sendromu (PKOS)
- Menopoza geçiş dönemi
- Östrojen salgılayan yumurtalık kistleri (Granulosa hücreli tümör)
- Hormon tedavisi
Rahim Duvarı Kalınlaşması Nasıl Anlaşılır?
Rahim duvarı kalınlaşması ultrasonla anlaşılır. Ultrasonda endometriyum kalınlığı ölçülür. Adete yakın dönemde rahim duvarı ultrasonda kalın görülür. Bu nedenle ultrasonla rahim duvarı kalınlığı ölçümü için en ideal zaman adetli iken veya hemen adet bitimi ölçüm yapılmasıdır.
Ultrason dışında rahim duvarı kalınlaşması belirtileri ile de endometrial hiperplazi olduğu anlaşılabilir ancak kesin teşhis için ultrason muayenesi şarttır.
Rahim İçi Duvar Kalınlaşması Belirtileri Nelerdir?
Rahim duvarı kalınlaşması adet düzensizliği veya yoğun adet kanaması gibi belirtilere neden olur. Endometrium kalınlaşması olan kadınların adetleri gecikmeli gelir ve adet yoğun kanamalı geçer, uzun sürer.
Normalde 5-7 gün süren adet kanamaları endometrial hiperplazi olan kadınlarda 10-15 gün sürebilir. Ayrıca adet dışında kanama, kahverengi akıntı gibi belirtiler de rahim duvarı kalınlaşması belirtilerindendir.
Rahim duvarı kalınlaşması yoğun vajinal kokulu akıntı şeklinde de belirti verebilir. Bazen de smear testinde anormal hücre saptanması belirtisi ile de rahim duvarı kalınlaşması teşhisi yapılabilir.
Rahim Kalınlaşma Türleri Nelerdir?
Rahim Kalınlaşmasının 5 çeşidi vardır.
- Basit atipisiz endometrial hiperplazi
- Basit atipili endometrial hiperplazi
- Kompleks atipisiz endometrial hiperplazi
- Kompleks atipili endometriyal hiperplazi
- Endometrial intraepitelyal neoplazi
Rahimden endometrial biyopsi alınıp patolojik inceleme yapılarak rahim kalınlaşması çeşitleri birbirinden ayırt edilir. Hiperplaziler dışında patoloji incelemesi endometriumda düzensiz proliferasyon (çoğalma) şeklinde de gelebilir.
Endometrial küretaj (Rahim Duvarı Kalınlaşması Kürtajı) Ne Demek?
Endometrial küretaj hangi tip rahim duvarı kalınlaşması olduğunu anlamak için yapılan rahimden parça alma işlemidir. Parça alma işlemi kanama varken veya yokken her hangi bir zamanda yapılabilir.
Rahim duvarı kalınlaşması kürtajı 2 yöntemle yapılabilir.
- Pipelle biyopsi
- Vakumla kürtaj
Her iki yöntem de lokal anestezi ile yapılabilir. Pipel biyopside kendinden negatif basınçlı çok ince kanüller kullanılarak rahimden parça alınır. Hasta işlem sırasında çok ağrı, acı hissetmez.
Vakumla kürtaj yöntemi ile rahimden parça alınması, gebelik kürtajına benzer bir yöntemle yapılır. Vakumla kürtajda pipelle kanülüne göre biraz daha kalın karmen kanül kullanılır. Negatif basınçla rahim duvarlarından biyopsi alınır. Buna endometrial küretaj veya rahim duvarı kalınlaşması kürtajı denir. Rahimden parça alınması işlemi yaklaşık 5-10 dakika sürer.
Vakumla kürtaj pipelle biyopsiye göre daha ağrılı olabilir. Bu nedenle bu teknikte hastanın ağrı hissetmemesi için sedasyon anestezi (uyuyarak) kullanılması hastanın konforu için daha iyi olabilir.
Rahimden parça alındıktan sonra kasıklarda adet sancısına benzer hafif sancı, ağrı olabilir. Rahim biyopsisi sonrası kanama 1 hafta 10 gün kadar sürebilir. Ancak bu kanama adet gibi veya daha az miktarda olur. Rahimden parça aldıktan sonra 2 hafta cinsel ilişkiye girmemek gerekir.
Endometrial Kürtaj (Rahimden Parça Alınması) İşlemi Nasıl Yapılır?
Endometrial kürtaj işleminde tüm rahim duvarlarından parça alınır. Alınan parçalar patolojik incelemeye gönderilir. İnceleme sonucunda hangi tip endometrial hiperplazi olduğu belli olur ve buna göre rahim duvarı kalınlaşması tedavisi planlanır.
Çünkü bazı çeşit rahim duvarı kalınlaşmalarında ilaç tedavisi yeterliyken bazılarında direk rahimin alınması gerekir. Buna da parça sonucuna göre karar verilir. Rahimden alınan parça sonucu ortalama 5-7 gün içinde çıkar. Yoğun hastanelerde bu süre 15 güne kadar uzayabilir.
Rahimden parça alınması kanser yayılımını artırır düşüncesi doğru değildir, tam tersi kanser tanısı için parça alınması şarttır.
Endometrial Hiperplazi Nelere Yol Açar?
Endometrial hiperplazi adet düzensizliğine yol açar. Ancak daha da önemlisi rahim duvarı kalınlaşması rahim kanseri için çok büyük bir risk faktörüdür. Kansere dönme riski rahim duvarı kalınlaşma türlerine göre değişkenlik gösterir.
Kanser riski basit atipisiz endometrial hiperplazi için %1, basit atipili endometrial hiperplazi için %8, kompleks atipisiz endometrial hiperplazi için %3, kompleks atipili endometriyal hiperplazi için %29’dur.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Rahim duvarı kalınlaşması tedavi edilmezse aşırı adet kanamasına bağlı kansızlık olur ve hastanın hayat kalitesi bozulur. Ayrıca rahim duvarı kalınlaşması artar ve hücresel boyutta değişiklikler görülür.
Hala rahim duvarı kalınlaşması tedavi edilmezse rahim kanserine döner ve vücuda yayılır. Bu nedenle endometrial hiperplazi hasta için en uygun yöntemle tedavi edilmelidir.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Rahim duvarı kalınlaşması tedavi yöntemlerinin amacı rahim kanserinin varlığını ortaya koymak ve endometrial hiperplazinin rahim kanserine dönme riskini azaltmaktır.
Rahim duvarı kalınlaşması tedavi yöntemleri için aşağıdaki kriterler göz önüne alınarak planlama yapılır.
- Hastanın yaşı
- Çocuk istemi
- Rahim duvarı kalınlaşma türü
- Şikayeti
- Menopoz durumu
- Daha önce alınan tedaviler
- Düzenli takip yapılıp yapılamayacağı
- Ailede kanser (rahim kanseri, bağırsak kanseri, yumurtalık kanseri) öyküsünün olup olmadığı
Bu kriterler için öncelikle hastadan ayrıntılı bir hikaye alınmalıdır. Hastada hangi tür rahim duvarı kalınlaşması olduğunu anlamak için de mutlaka endometriyal biyopsi yani rahimden parça alınması gerekir.
Atipisiz Endometrial Hiperplazi Tedavisi
Atipisiz endometrial hiperplazi endometriyal hücrelerde çoğalma vardır ama anormal kanser hücresi yoktur. Bu tip hiperplaziler tedavi edilmezse 20 yıl içinde %3 kansere dönebilir. Atipisiz rahim duvarı kalınlaşması hormon tedavisine %96 yanıt verir. Bu nedenle bu rahim duvarı kalınlaşması türünde ilk tercih ameliyat değil ilaç tedavisidir.
Rahim duvarı kalınlaşmasının ilaçla tedavisi için 2 seçenek vardır.
- Progesteron hormonu içeren ilaçlar
- Hormonlu spiral
Progesteron içeren ilaçlar ve spiral rahim duvarının kalınlaşmasını engelleyerek kansere dönme riskini azaltır.
Atipisiz endometrial hiperplazi teşhisi konmuş ve tedavisi başlanmış bir hasta 6 ay aralıklarla kontrole çağrılır ve her kontrolde rahimden parça alınır. Eğer alınan 2 endometrial kürtaj sonucu temiz gelirse hasta yıllık takibe alınabilir.
Atipili Endometrial Hiperplazi Tedavisi
Atipili endometrial hiperplazinin kansere dönme riski yüksek olduğu için tedavisinde ilk seçenek ameliyattır. Rahim duvarı kalınlaşması ameliyatında rahim tamamen alınır. Eğer hasta menopozdaysa veya başka risk faktörü varsa rahimle beraber yumurtalıklar da ameliyatla alınabilir.
Eğer hastanın yaşı genç ve çocuk istemi varsa veya ameliyatı kaldıramayacak kadar yaşlı ise riskler (kansere çevirme riski) hasta ile konuşularak tedavi planlanmalıdır. Bu hasta grubunda ilaç tedavisi yapılabilir ancak atipili hiperplazide ilaç tedavisinin etkinliği ile ilgili elimizde yeterli bilimsel data olmadığı da unutulmamalıdır.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Ameliyatı Ankara
Rahim duvarı kalınlaşması ameliyatı dendiğinde total histerektomi (rahim alma ameliyatı) anlaşılır. Rahim alma ameliyatı laparoskopik (kapalı) veya açık yöntemle yapılabilir. Bilimsel otoriteler rahim duvarı kalınlaşması ameliyatı için laparoskopik histerektomiyi önermektedir.
Aşağıdaki durumlarda rahim duvarı kalınlaşması ameliyatı gerekir.
- Atipili endometrial hiperplazi
- İlaç tedavisine yanıt vermeyen atipisiz hiperplazi
- 6 aylık kontrollerde alınan parçalarda atipisiz hiperplazi tekrarlıyorsa
- Atipisiz hiperplazi atipili hiperplaziye döndüyse
- Hastanın takiplere gelemeyeceği öngörülüyorsa
- Hastanın kanama şikayetleri geçmiyorsa
Rahim duvarı kalınlaşması ameliyatı için aşağıdaki yöntemler kesinlikle tavsiye edilmez. Çünkü bu ameliyat yöntemleri hastalığın yayılmasına veya geride tümör dokusu kalmasına neden olabilir.
- Endometriyal ablasyon
- Subtotal histerektomi
- Rahimin morselatör ile çıkarılması yöntemleri kesinlikle rahim duvarı kalınlaşması ameliyatında uygulanmamalıdır.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Kürtajı Sonuçları Ne Kadar Güvenilirdir?
Rahim duvarı kalınlaşması kürtajı ile alınan parçalar patolog tarafından incelenir. Yapılan çalışmalarda patoloji sonuçlarının rahim kanserini tespit etmede oldukça güvenilir olduğu gösterilmiştir.
Eğer rahim kanseri rahimin çok küçük bir bölgesine sınırlı ise ve parça alınırken oradan biyopsi alınmadıysa, rahim kanseri gözden kaçabilir. Bu nedenle rahim kanseri için ciddi risk faktörü taşıyan hastalarda parça sonucunu değerlendirirken ve tedavi planı yapılırken buna göre karar verilmelidir.
American College of Obstetric and Gynecology (ACOG) rahim kanseri riski yüksek olan ama yaş, çocuk istemi gibi nedenlerle rahim alma ameliyatı yapılamayacak olan hastalarda histeroskopi yapılması ve şüpheli yerlerden görerek biyopsi alınmasını ve ardından küretaj işleminin yapılmasını önermektedir.
Rahim Duvarı Kalınlaşması İle Karışan Hastalıklar
Rahim duvarı kalın olan bir kadına rahim duvarı kalınlaşması teşhisi konmadan önce mutlaka kanda gebelik testi yapılmalıdır. Çünkü hamileliğin çok erken haftalarında, daha gebelik kesesi gözükmezken rahim duvarı kalın görünür.
Adeti yakın bir kadında da rahim duvar kalınlığı artar. Bu nedenle adet biter bitmez hasta tekrar kontrole çağrılmalı ve ultrasonda rahim duvarı kalınlığı tekrar ölçülmelidir.
Adet bitimi rahim duvarı hala kalınsa rahim duvarı kalınlaşması dışında bunun 2 nedeni daha olabilir.
- Endometrial polip
- Submuköz miyom
Endometrial polip ve submukoz miyom teşhisi için ya sulu ultrason (salin infüzyon sonografi) ya da histereskopi yapılabilir.
En İyi Tedavi Yöntemi Hangisidir?
Rahim duvarı kalınlaşması için en iyi tedavi yöntemi hastanın özelliklerine ve kalınlaşmanın türüne göre değişir. Atipisiz endometrial hiperplazide en iyi tedavi yöntemi ilaç tedavisi iken atipili endometriyal hiperplazide en iyi tedavi yöntemi rahim alınması ameliyatıdır.
Bu nedenle en iyi tedavi yöntemini belirlemek için hastaya öncelikle rahim duvarı kalınlaşması kürtajı yapılmalı ve rahim duvarı kalınlaşmasının çeşidi saptanmalıdır.
Rahim Kalınlaşması Kesin Tedavi Edilir mi?
Rahim duvarı kalınlaşması kesin olarak tedavi edilebilir. Atipisiz hiperplazide ilaç tedavisi %96 etkilidir. Eğer ilaç tedavisine yanıt vermezse veya atipili hiperplaziye dönerse ameliyatla rahim alındığında rahim kalınlaşması kesin tedavi edilmiş olur.
Rahim Kalınlaşması Öncesinde Önlem Alınabilir mi?
Rahim kalınlaşmasından korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
- İdeal kiloda olun
- Polikistik over sendromu (PKOS) hastalığınız varsa tedavisini olun
- Doğum yapın
- Doktor kontrolü olmadan hormon ilacı almayın
- Şeker hastalığından korunun veya kan şekeriniz normal aralıkta olsun
Genetik yatkınlık için belki alınacak bir önlem yok ama yukarıda sayılanları yaparak rahim duvarı kalınlaşmasından korunabilirsiniz ve önlem alabilirsiniz.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Hamilelik Belirtisi mi?
Rahim duvarı kalınlaşması hamileliğin belirtisi olabilir. Çünkü gebeliğin çok erken haftalarında daha gebelik kesesi ultrasonda görünmezken rahim duvarı önce kalın görünür. Rahim duvarı kalınlaşmasından 1 hafta sonra hamilelik ultrasonda görünür. Bu nedenle üreme çağındaki bir kadında rahim duvarı kalınlaşması varsa öncelikle kanda gebelik testi (BHCG) ile gebelik olup olmadığına bakılmalıdır.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Hamileliğe Engel mi?
Rahim duvarı kalınlaşmasından çok rahim duvarının ince olması hamileliğe engeldir. Ovulasyon günü rahim duvarı kalınlığı <7 mm ise embriyonun rahime tutunma şansı yoktur.
Bu nedenle tüp bebek tedavisinde amaç hem yumurta geliştirmek hem de rahim duvarı kalınlığını artırmaktır. Eğer rahim duvarı ince ise gebelik şansını artırmak için embriyolar dondurulur ve diğer ay uygun tedavi ile rahim duvarı kalınlaştırıldıktan sonra rahime transfer edilir.
Rahim duvarı kalınlığı da hamileliğe engel olabilir. Eğer rahim duvarı kalınlığının nedeni endometriyal polip veya miyom ise hamilelik şansı azalır. Çünkü embriyo polip, miyom nedeniyle rahime tutunamaz ve gebeliği engeller veya düşüğe neden olur.
Bu nedenle hamilelik planlayan bir kadında rahim duvarı kalınlaşmasının nedenleri araştırılmalı, eğer kalınlığı nedenli yer kaplayan miyom, polip ise ameliyatla alındıktan sonra gebelik planlanmalıdır.
Cinsel İlişki ve Rahim Kalınlaşması
Rahim kalınlaşması adet düzensizliğine, ilişki sonrayı kanamaya neden olarak bir kadının cinsel hayatını olumsuz etkileyebilir. Ancak rahim kalınlaşmasının cinsel ilişkiyle ilgisi yoktur. Bakire, hiç cinsel ilişkiye girmemiş bir kadında da rahim duvarı kalınlaşması görülebilir. Hatta doğum yapmamış olmak rahim duvarı kalınlaşması için önemli bir risk faktörüdür.
Rahmi Kalınlaştıran Yiyecekler Nelerdir?
Rahim kalınlaşmasının nedeni östrojendir. Dışardan hormon olarak alınan ilaçlar veya vücudun fazla östrojen üretmesi rahmi kalınlaştırır. Bu bakış açısıyla östrojenden zengin yiyecekler rahmi kalınlaştırabilir.
Rahmi kalınlaştıran yiyeceklere şu örnekler verilebilir.
- Soya fasulyesi, bezelye, barbunya
- Yabanmersini, kuru erik, kayısı
- Biberiye, adaçayı, meyan kökü
- Keten tohumu
- Brokoli ve karnabahar.
Kanserle Kalınlaşma Arasında İlişki Var mı?
Kanserle kalınlaşma arasında ilişki vardır. Rahim duvarı kalınlaşması tedavi edilmezse yıllar içinde kansere dönebilir. Ayrıca rahim duvarı kalınlaşması ile beraber küçük bir odakta rahim kanseri bir arada bulunabilir. Bu nedenle rahim duvarı kalınlaşması biyopsi ile yakın takip edilmeli, kanser riski yüksek hastaların ameliyatla rahmi alınmalıdır.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Tanı ve Tedavisinde Biz Ne Yapıyoruz?
Rahim duvarı kalınlaşması olan bir hastada biz öncelikle kanda gebelik testi (BHCG) yapıyoruz. Eğer gebelik yoksa ve adeti yakınsa adet bitimi hastayı tekrar kontrole çağırıyoruz.
Kontrolde eğer rahim duvarı tekrar kalın ölçülürse polip, miyom ayırıcı tanısı için öncelikle salin infüzyon sonografi (SİS) yapıyoruz. SİS (Sulu ultrason) muayenehane şartlarında ağrısız, anesteziye gerek duyulmadan yapılan kolay bir işlemdir.
SİS sonucuna göre polip veya miyom teşhisi konursa histeroskopi ile miyom veya polip alınması işlemini anlaşmalı özel hastanelerde yapıyoruz. SİS sonucunda polip, miyom saptanmazsa hastaya rahim duvarı kalınlaşması kürtajı yapıyoruz. Rahimin tüm duvarlarından aldığımız parçaları patolojiye gönderiyoruz ve patoloji sonucuna ve hastanın özelliklerine göre Ankara da rahim duvarı kalınlaşması tedavisini planlıyoruz.
Rahim duvarı kalınlaşması tedavisi Ankara da Prof. Dr. Deniz Ulaş tarafından yapılmaktadır. Tedavi fiyatları ve ameliyat ücretleri ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için 05059819919 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz
Sık Sorulan Sorular
Rahim duvarı adetten ne kadar önce kalınlaşır?
Bitkisel tedavi mümkün mü?
Klomen rahim duvarı kalınlaşması için bir etken midir?
Tamoksifen rahim duvarını kalınlaştırır mı?
Rahim duvarı kalınlaşması kendi kendine düzelir mi?
Referanslar
- Parkash V, Fadare O, Tornos C, McCluggage WG. Committee Opinion No. 631: Endometrial Intraepithelial Neoplasia. Obstet Gynecol. 2015 Oct;126(4):897.
- Sherman ME. Theories of endometrial carcinogenesis: a multidisciplinary approach. Mod Pathol. 2000 Mar;13(3):295-308.
- American College of Obstetricians and Gynecologists. ACOG Committee Opinion No. 440: The Role of Transvaginal Ultrasonography in the Evaluation of Postmenopausal Bleeding. Obstet Gynecol. 2009 Aug;114(2 Pt 1):409-11.[PubMed]
- Clark TJ, Mann CH, Shah N, Khan KS, Song F, Gupta JK. Accuracy of outpatient endometrial biopsy in the diagnosis of endometrial hyperplasia. Acta Obstet Gynecol Scand. 2001 Sep;80(9):784-93.[PubMed]
- Lacey JV, Sherman ME, Rush BB, Ronnett BM, Ioffe OB, Duggan MA, Glass AG, Richesson DA, Chatterjee N, Langholz B. Absolute risk of endometrial carcinoma during 20-year follow-up among women with endometrial hyperplasia. J Clin Oncol. 2010 Feb 10;28(5):788-92.