Hamile Kalmayı Planlayanlar İçin Rehber
Hamile kalmayı planlamak hem heyecanlı hem de sorumluluk isteyen bir süreçtir. Eskiden hamile kalmayı planlamak ve gerekli hazırlıkları yapmak diye bir şey yoktu. Hamile kaldıktan sonra rutin kontrollere başlanıyordu.
Günümüzde bilinç düzeyi arttıkça hamile kalmadan önce bazı kontrollerin yapılması gerektiği fikri popülarite kazanmıştır. Yapılan çalışmalar da gebe kalmadan önce gerekli tedavi ve tedbirlerin alınmasının anne ve bebek sağlığını olumlu etkilediğini göstermektedir.
Hamile Kalmayı Planlayanlar Ne Yapmalı? Nelere Dikkat Etmeli?
Hamile kalmayı düşünenler hayat tarzında bazı değişiklikler yaparak, doğru zamanda cinsel ilişkiye girerek gebe kalma süresini kısaltabilirler.
İlginizi Çekebilir: Kolay Hamile Kalma Yöntemleri
Kolay hamile kalmak için İdeal Kiloda Olun
Fazla kilo hem hamile kalmayı engeller, hem de gebeliğin riskli geçmesine neden olur. Bu nedenle hamile kalmadan önce fazla kilolarınızdan kurtulun. İdeal kilo hesaplamak için vücut kitle indeksi (VKİ) kullanılır. Vücut kitle indeksi kilonun boyun karesine bölünmesi ile hesaplanır. Vücut kitle indeksinin (body mass index) 17-25 arası olması normaldir.
Çok zayıf olmak da erken doğum, bebekte gelişme geriliği gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle hem zayıf olmak hem de kilolu olmak gebeliği olumsuz etkileyebilir. Hamile kalmayı planlayan bir kadının ideal kiloya ulaştıktan sonra gebe kalması gebeliği olumlu etkileyecektir.
Sigara ve Alkolü Bırakın
Sigara ve alkol hem sperm hem de yumurta kalitesini azaltır. Bu da hamile kalmayı zorlaştırır. Ayrıca sigara ve alkolün bebek üzerine de birçok olumsuz etkisi vardır. Gebelik planlayan bir çift gebe kalmadan en az 2-3 ay önce sigara ve alkolü bırakmalıdır.
İlginiz Çekebilir: Sigara ve Alkolün Kısırlık Üzerine Etkisi
Folik Asit Kullanmaya Başlayın
Hamile kalmayı düşünen bir kadın gebe kalmadan en az 1 ay önce günlük 400 mikrogram folik asite başlaması ve gebeliğin ilk 12 haftası boyunca kullanması gerekir. Folik asit bebekte nöral tüp defekti denilen doğuştan sakatlıkları %70-80 azaltır.
Eğer daha önce nöral tüp defektli bebek doğurma öyküsü varsa günlük 4 miligram folik asit kullanılması gerekir.
Folik Asit Hamile Kalmayı Kolaylaştırır mı?
Hayır, folik asit hamile kalmayı kolaylaştırmaz. Sadece bebekte nöral tüp defekti denilen rahatsızlığın görülme riskini azaltır.
Sistemik Hastalıklar Kontrol Altında Olmalı
Hamile kalmayı planlayan bir kadının var olan medikal rahatsızlıkları kontrol altında olmalı. Örneğin hipertansiyonu varsa gebe kalmadan önce tansiyonların normal aralıkta olması gerekir. Ayrıca tansiyon için ilaç kullanılıyorsa kullanılan ilaçların gebelikte kullanılabilir olanlarla değiştirilmesi önemlidir.
Ya da şeker hastalığı olan bir kadının gebe kalmadan önce şekerleri regule olmalıdır. Şeker regülasyonunu en iyi gösteren test HgA1c düzeyidir. Bu nedenle gebe kalmayı planlayan bir kadın kanda HgA1c baktırmalı, değer normal aralıkta ise hamilelik planlamalıdır. Çünkü kan şekeri yüksekliği bebekte doğuştan sakatlıklara neden olabilir.
Hamile Kalmadan Önce Doktora Gidin
Gebelik planlayan bir kadın gebe kalmadan önce kadın doğum uzmanına gitmelidir. Muayenede gebe kalmaya engel bir sorun olup olmadığı ve kadının hamileliğe hazır olup olmadığı belirlenir.
Yakın zamanda yapılmış smear testi yoksa smear testi alınmalıdır. Hamilelik öncesi bazı testlerin yapılması gerekir.
Yumurtalama Döneminde İlişkiye Girin
Hamile kalmak isteyen sağlıklı bir çiftin 1 ayda gebe kalma şansı %20 civarındadır. Bu nedenle korunmayı bırakır bırakmaz hamile kalamayabilirsiniz. Bu sizi endişelendirmesin.
Yumurtlama gününe yakın girilen cinsel ilişkiler gebelik şansını artıracaktır. Adetin kaçıncı günleri hamile kalındığını ve sizin adet döngünüze göre hangi günler ilişkiye girmeniz gerektiği ile ilgili doktorunuzdan bilgi alın. Tahmini yumurtlama tarihinizi de size en doğru söyleyecek kişi kadın doğum doktorunuzdur.
İlginizi Çekebilir: Adetten Kaç Gün Sonra Hamile Kalınır?
Gebelik Öncesi Yapılması Gereken Testler
Gebelik düşünen bir kadının hamile kalmadan önce aşağıdaki testleri yaptırması gerekir.
- Kan sayımı
- Karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri
- Kan şekeri
- TSH
- Toksoplazma, Rubella ve CMV
- Hepatit B, Hepatit C ve HIV
- VDRL
Son zamanlarda popüler olan SMA testi de gebelik öncesi yapılabilir. Bazı illerde SMA testi devlet tarafından karşılanmaktadır.
Benzer şekilde Talasemi testi de gebe kalmadan önce yapılması gereken tahlillerdendir. Çünkü ülkemizde Talasemi hastalığı (Akdeniz Anemisi) oldukça sık görülmektedir.
Aile Hikayenizi Öğrenin
Gebelikte bazı problemler ailevi genetik geçiş gösterir. Bu nedenle ailenizde genetik olarak sağlıksız çocuk doğurma öyküsü olan akrabanız olup olmadığını öğrenin. Eğer böyle bir öykünüz varsa bunu doktorunuzla paylaşın, size genetik araştırma yapılmasının gerekip gerekmediğini öğrenin.
Benzer şekilde ailenizde erken doğum, preeklampsi (gebelik zehirlemesi), gebelik şekeri, zor doğum, kanama gibi problemlerin olup olmadığını öğrenin. Çünkü bazı gebelik komplikasyonları ailesel geçiş gösterir. Eğer risk altındaysanız gerekli önlemler alındıktan sonra gebelik planlamalısınız.
Beslenme Alışkanlığınızı Değiştirin
Yapılan çalışmalar akdeniz tipi beslenmenin gebelik şansını artırdığını göstermektedir. Çünkü akdeniz diyeti sperm ve yumurta kalitesini artırır, bu da hamile kalmayı kolaylaştırır. Akdeniz diyeti daha çok balık, zeytinyağı ve yeşilliklerin tüketildiği bir beslenme şeklidir.
Hamile Kalmadan Önce Yapılması Gereken Aşılar
Hamilelikte bazı aşılar yapılmaz. Sadece ölü aşılar hamilelikte yapılabilir. Bu nedenle canlı aşıların gebe kalmadan önce yapılması gerekir. Özellikle Rubella yani kızamıkçık aşısı hamile kalmadan önce yapılmalıdır. Kızamıkçık aşısı kızamık kabakulak ile beraber yapılır.
Hepatit B aşısı, tetanoz aşısı ve koronavirüs aşısı gebelikte (ilk 3 ay hariç) yapılabilir. Ama bu aşıların hamile kalmadan yapılması daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
Sonuç olarak sağlıklı bir bebek ve gebelik süreci için hamile kalmadan önce kontrollerin ve tahlillerin yapılması gerekir. Hamile kalmayı düşünenler korunmayı bırakmadan en az 1 ay önce doktora gitmeli ve hamile kalıp kalamayacaklarını öğrenmelidir.
Sağlıkla ve sevgiyle kalın…
Referanslar
- American Society for Reproductive Medicine; American College of Obstetricians and Gynecologists’ Committee on Gynecologic Practice. Prepregnancy counseling: Committee Opinion No. 762. Fertil Steril. 2019 Jan;111(1):32-42. [PubMed]
- Berglund A, Lindmark G. Preconception health and care (PHC)-a strategy for improved maternal and child health. Ups J Med Sci. 2016 Nov;121(4):216-221.
- ACOG Practice Bulletin No. 190 Summary: Gestational Diabetes Mellitus. Obstet Gynecol. 2018 Feb;131(2):406-408
